Gruźlica włóknisto-jamista: ogólna charakterystyka choroby, objawy i oznaki, przyczyny rozwoju

Gruźlica włóknisto-jamista jest niebezpieczną chorobą zakaźną z przenoszeniem patogenu przez aerozol (powietrze), charakteryzującą się specyficznym zapaleniem tkanki płucnej. Niewłaściwe leczenie tej patologii może prowadzić do niewydolności krążeniowo-oddechowej, niedodmy (stwardnienia), tworzenia przetok, krwawienia i ropienia.

Ogólna charakterystyka choroby

Gruźlicę rozpoznaje się przede wszystkim u osób dorosłych. Najwyższą zapadalność na tę chorobę obserwuje się w Rosji, Bułgarii, Armenii, Estonii, Gruzji i Mołdawii.

Ta patologia rozwija się wraz z nieprawidłowym lub przedwczesnym leczeniem łagodniejszych postaci gruźlicy (naciekowej, ogniskowej, rozsianej, pierwotnego kompleksu).

Choroba charakteryzuje się zwłóknieniem (zastąpienie tkanki funkcjonalnej grubą tkanką łączną) i powstawaniem ubytków (ubytków w obszarze rozpadu komórek).

Ta patologia stanowi około 5% wszystkich przypadków zakażenia gruźlicą.

Etiologia: główne przyczyny rozwoju

Czynnikiem sprawczym choroby są prątki. Po raz pierwszy zostały zidentyfikowane przez Roberta Kocha w 1882 roku.

Cechy czynnika sprawczego infekcji to:

• zdolność do pasożytnictwa wewnątrzkomórkowego;
• długotrwała konserwacja w środowisku (ślina, wilgotne i słabo wentylowane pomieszczenia);
• wrażliwość na środki dezynfekujące na bazie chloru;
• dobra odporność na zasady, kwasy, wiele antybiotyków i niskie temperatury;
• wysoka zaraźliwość;
• zdolność do tworzenia form L i utrzymywania się przez długi czas w tkankach (bezobjawowa).

Główny mechanizm infekcji jest aerogenny (powietrze).

Wyróżnia się następujące drogi przenoszenia infekcji:

1. W powietrzu (najczęściej). Kiedy kichasz, zarazki rozprzestrzeniają się do 8-9 m. Wraz z plwociną oskrzeli uwalniane są do środowiska i dostają się do dróg oddechowych osób podatnych.
2. Powietrze i kurz. To ma mniejsze znaczenie.
3. Kontakt i gospodarstwo domowe. Realizuje się poprzez skórę i błony śluzowe. Źródłem mogą być zabawki, szczoteczki do zębów, naczynia, ręczniki, ślina i plwocina pacjentów, brudne ręce, instrumenty medyczne (sondy, szpatułki).
4. Klasa spożywcza (doustnie). To jest rzadkie. Zarażenie jest możliwe podczas spożywania mięsa chorych zwierząt (drób, żywiec).
5. Pionowy (od matki do płodu). Mykobakterie są w stanie przenikać przez barierę łożyskową i infekować płód.

Przyczyną infekcji jest bliski kontakt z osobą chorą lub nosicielem infekcji.

Głównym źródłem infekcji są osoby z aktywną (otwartą) postacią choroby, w której patogen jest uwalniany do środowiska.

Czynniki predysponujące obejmują:

1. Długotrwałe palenie. Przyczynia się do pogorszenia funkcji barierowej błony śluzowej oskrzeli i uszkodzenia nabłonka rzęskowego.
2. Obecność krzemicy lub krzemicy.
3. Zmniejszona odporność (przy zakażeniu wirusem HIV, chlamydiami, białaczką, niewydolnością nerek, wątroby i serca, rakiem, po radioterapii i chemioterapii).
4. Hipowitaminoza (brak witamin w organizmie). Obserwuje się to z naruszeniem ich wchłaniania (choroby przewlekłe, robaczyce) i złego odżywiania (brak świeżych owoców, jagód i warzyw w diecie).
5. Złe warunki życia (brak ogrzewania i wentylacji).
6. Cukrzyca.
7. Historia ciężkiej operacji.
8. Przewlekłe choroby układu oddechowego (astma, POChP, zapalenie oskrzeli).
9. Alkoholizm i narkomania.
10. Odbywanie kary w miejscach pozbawienia wolności.

Grupa ryzyka obejmuje narkomanów, alkoholików, diabetyków, więźniów, uchodźców, osoby bezdomne oraz osoby z zaburzeniami odporności.

Patogeneza

Patogeneza gruźlicy włóknisto-jamistej opiera się na następujących procesach:

1. Penetracja prątków.
2. Uszkodzenie tkanki płucnej i węzłów chłonnych.
3. Aktywacja reakcji immunologicznych. W odpowiedzi na penetrację prątków zwiększa się produkcja interferonu, lizozymu, układu dopełniacza i immunoglobulin. Komórki są również aktywowane. Mykobakterie są wychwytywane przez makrofagi i trawione lub patogen pozostaje w fagocytach (fagocytoza niepełna).
4. Śmierć makrofagów.
5. Ziarniniakowe zapalenie. W tkankach powstają guzki - ziarniniaki.
6. Martwica tkanek z wytworzeniem wnęki - wnęka. Jest to zaokrąglona formacja mierząca 2-3 cm z 3 ścianami bez okołoogniskowego zapalenia. Resztki mas serowatych pozostają na wewnętrznych granicach wnęki. Może być kilka ubytków.
7. Zwłóknienie (przerost szorstkiej tkanki łącznej ze zmniejszeniem przewiewności płuc).
8. Klęska ścian oskrzeli.
9. Inne zmiany morfologiczne (obszary niedodmy, rozedma płuc, pneumoskleroza).

Zainfekowany czy nie

Ta patologia należy do destrukcyjnych postaci gruźlicy. W przypadku plwociny pacjenci wydalają dużą liczbę prątków, dlatego są zakaźne dla innych i muszą być izolowane.

Objawy i oznaki

Najczęstsze objawy gruźlicy włóknisto-jamistej to:

1. Kaszel z flegmą. Jest napadowy, stały, długotrwały (ponad 3 tygodnie) i często budzi pacjentów. Podczas kaszlu lepka plwocina o nieprzyjemnym zapachu jest obficie wydzielana.
2. Krwioplucie. Występuje na tle ciężkiego kaszlu i zwiększonego ciśnienia w klatce piersiowej, któremu towarzyszy uszkodzenie naczyń.
3. Wilgotny świszczący oddech. W większości przypadków słychać je w górnych płatach narządu.
4. Utrata masy ciała. Powodem jest spadek apetytu na tle zatrucia.
5. Podgorączkowa temperatura ciała.
6. Silne pocenie się. Obserwowane głównie w nocy. Powodem jest ekscytacja centrum termoregulacji.
7. Słabość i złe samopoczucie. Występują, gdy toksyny prątkowe dostają się do krwioobiegu.
8. Sucha skóra.
9. Amyotrofia.
10. Obrzęk.
11. Objawy niewydolności oddechowej (duszność, sinica).
12. Ból w klatce piersiowej po uszkodzonej stronie.

Podstawowe formy

Ze względu na przebieg choroby rozróżnia się stabilne i postępujące formy gruźlicy. W pierwszym przypadku nie ma zaostrzeń.

Stan pacjentów jest stabilny. W postaci progresywnej obserwuje się przebieg podobny do fali, w którym okresy zaostrzenia zastępowane są fazami remisji.

Obraz kliniczny przebiegu choroby: fazy

Wyróżnia się następujące fazy choroby:

1. Rozpad tkanek. Objawy są najbardziej wyraźne.
2. Formacja jaskini. Po utworzeniu jamy objawy stają się rzadkie. Dominuje zespół asteniczny. Możliwa jest umiarkowana gorączka i utrata wagi.
3. Zwłóknienie (stwardnienie tkanek). Pojawiają się objawy przewlekłego niedoboru tlenu (łagodna sinica, duszność, osłabienie, senność).

Metody diagnostyczne

Metody diagnozowania gruźlicy obejmują:

1. Wywiad. Pozwala zidentyfikować główne czynniki ryzyka oraz fakt kontaktu z pacjentami.
2. Perkusja (oklepywanie tkanin). Ujawnia przytłumienie dźwięku w obszarach zwłóknienia.
3. Osłuchiwanie (słuchanie). Ujawnia osłabienie oddychania w miejscach zwłóknienia, wilgotnych rzęsek i oddychania oskrzelowego. W rejonie lokalizacji starych jaskiń słychać dźwięk przypominający skrzypienie wozu lub skrzypienie. Często osłuchiwanie nie ma charakteru informacyjnego, ponieważ ubytki mogą być „głupie”.
4. Radiografia. Ujawnia zmniejszenie przejrzystości płuc, zaokrąglone formacje, przemieszczenie śródpiersia i tchawicy w kierunku zmiany, oznaki rozedmy płuc, zmiany w korzeniach. Objaw „rozciągniętych sznurków” jest możliwy, gdy duże naczynia są definiowane w postaci bezpośrednich cieni.
5. Kliniczne badanie krwi. Charakteryzuje się przyspieszeniem ESR i zmniejszeniem liczby limfocytów. Wraz z krwawieniem i rozwojem anemii obserwuje się spadek poziomu erytrocytów i hemoglobiny.
6. Analiza kliniczna moczu. Wykrywa obecność białka.
7. Badanie plwociny. Identyfikuje prątki i włókna elastyczne wskazujące na rozpad tkanek.
8. Tomografia komputerowa. Wymagane w przypadkach wątpliwych. Pozwala uzyskać szczegółowy obraz tkanin.
9. Próby tuberkulinowe. Ujawnij słabo pozytywne wyniki.
10. Bronchoskopia (badanie błony śluzowej oskrzeli).

Diagnozę różnicową przeprowadza się z innymi postaciami, w tym gruźlicą, zapaleniem płuc, krzemicą i guzami.

Zasady leczenia gruźlicy włóknistojamistej płuc

Leczenie choroby jest złożone.

Zakłada:

1. Izolacja i hospitalizacja pacjentów. Umieszcza się je w poradniach przeciwgruźliczych, które znajdują się na obrzeżach lub poza miastem.
2. Eliminacja czynników prowokujących (zaprzestanie palenia tytoniu i napojów alkoholowych, leczenie chorób somatycznych, normalizacja żywienia).
3. Stosowanie leków (kilka antybiotyków, leki objawowe na raz).
4. Zapewnienie pełnego odpoczynku fizycznego i psychicznego.
5. Odżywka pełnowartościowa, bogata w białko. Pomaga radzić sobie z kacheksją.
6. Gimnastyka oddechowa.
7. Fizjoterapia.

Lek trwa 4-6 miesięcy.

Cele terapii to:

• zniszczenie prątków;
• normalizacja wagi;
• eliminacja objawów (kaszel, gorączka);
• zapobieganie powikłaniom;
• eliminacja niewydolności oddechowej.

Fizjoterapia

Spośród fizjoterapeutycznych metod leczenia gruźlicy włóknisto-jamistej płuc stosuje się laseroterapię, induktotermię i ekspozycję na ultradźwięki. Jest uzupełnieniem terapii lekowej.

Chemoterapia

Główną metodą leczenia jest stosowanie ogólnoustrojowych środków przeciwbakteryjnych, które są skuteczne przeciwko prątkowi gruźlicy.

Leki pierwszej linii obejmują:

1. Izoniazyd. Lek przeciwgruźliczy w postaci tabletek i roztworu do wstrzykiwań o działaniu bakteriobójczym. Służy do celów terapeutycznych i profilaktycznych. Przeciwwskazane w zapaleniu wątroby, nadwrażliwości i dzieci poniżej 3 roku życia. Może być podawany domięśniowo i dożylnie.
2. Etambutol (Etambusin). Ma działanie bakteriostatyczne. Szybko przenika do zakażonych komórek, zaburza syntezę RNA i metabolizm tłuszczów prątków. Przeciwwskazane w przypadku zaćmy, dysfunkcji nerek, nietolerancji, retinopatii, dny moczanowej, zapalenia nerwu wzrokowego, zapalenia błony naczyniowej oka i rogówki, kobiet w ciąży, kobiet karmiących piersią i dzieci poniżej 13 roku życia. Odporność patogenu jest mniejsza niż 1%.
3. Streptomycyna. Antybiotyk z serii aminoglikozydów. Stosuje się go w postaci proszku, z którego otrzymuje się roztwór do wstrzykiwań domięśniowych. Nie jest przepisywany na osłabienie mięśni, zarostowe zapalenie wsierdzia, uszkodzenie nerwów czaszkowych, niewydolność mózgu, dysfunkcję nerek, kobiety w ciąży i karmiące.
4. Ryfampicyna (Rimpin). Antybiotyk bakteriobójczy z grupy ryfamycyny. Przeciwwskazane w żółtaczce, zapaleniu wątroby i uszkodzeniu nerek. Jest przepisywany z ostrożnością w przypadku wyczerpania.
5. Pirazynamid. Dostępny w formie tabletek. W wysokim stężeniu działa bakteriobójczo, zabijając prątki. Nie jest przepisywany na niewydolność wątroby.

Ich zalety to wysoka wydajność i zdolność penetracji komórek.

Szeroko stosowane są skojarzone leki chemioterapeutyczne, które obejmują:

1. Rifakomb (Tubawit). Zawiera pirydoksynę, ryfampicynę i izoniazyd.
2. Ftisopiram. Aktywnymi składnikami są pirazynamid i izoniazyd.
3. Laslonvita (Izokomb, Protub-4 Plus, Repin B6). Zawiera witaminę B6, pirazynamid, izoniazyd, etambutol i ryfampicynę.
4. Fizoetam. Zawiera etambutol i izoniazyd.

Leki drugiej linii to kanamycyna, cykloseryna, protionamid, etomid i cyprofloksacyna.

W leczeniu stosuje się jednocześnie 4-5 leków. W intensywnej fazie terapii dawka jest wyższa.

Jest stopniowo redukowany. Pod koniec terapii wykonuje się 3-krotne badanie plwociny i prześwietlenie.

Interwencja chirurgiczna

Jeśli w ciągu 4-6 miesięcy leczenia farmakologicznego jama nie zagoi się, a wydzielanie prątków nie ustanie, uciekają się do operacji.

Możliwe są następujące rodzaje interwencji chirurgicznych:

• resekcja płuc;
• terapia zapaściowa;
• pneumoliza;
• torakoplastyka;
• otwarcie wnęki.

Pneumoliza

Pneumoliza to metoda chirurgicznego leczenia gruźlicy, w której z powodu odmy opłucnowej między powięzią klatki piersiowej a liściem opłucnowym powstaje sztuczna jama. Pozwala to przyspieszyć gojenie się ubytku i zatrzymać uwalnianie prątków.

Torakoplastyka

Torakoplastyka obejmuje resekcję (usunięcie) żeber.

Celem jest zmniejszenie objętości jamy klatki piersiowej, ułatwienie pracy opłucnej i płuc. Ta operacja jest wykonywana, gdy niemożliwe jest wykonanie sztucznej odmy opłucnowej.

Przeciwwskazaniami do torakoplastyki są niewydolność serca, zaostrzenie istniejących chorób oraz obecność dużych ubytków.

Resekcja

Resekcja polega na usunięciu dotkniętej zwłóknieniem i jamistej części płuca. Ta operacja ma na celu zachowanie narządów i jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym. Po resekcji wymagane jest udrożnienie dróg oddechowych i rozszerzenie płuc.

Operacja otwierania jaskini

Czasami wymagana jest kawernotomia (otwarcie patologicznej jamy). Przeprowadza się go z nieskutecznością leczenia zachowawczego. Operacja ta jest niezbędna w przypadku dużych i sztywnych ubytków, gdy resekcja jest przeciwwskazana.

Rehabilitacja i cechy regeneracji organizmu

Choroba charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem. Leczenie może trwać do sześciu miesięcy lub dłużej, a okres rekonwalescencji jest opóźniony o kilka miesięcy.

Rehabilitacja pacjentów powinna obejmować:

• wzbogacenie diety w źródła witamin, białka i minerałów (owoce, mięso, ryby, zioła, jagody, orzechy, warzywa);
• tworzenie sprzyjającego środowiska psychoemocjonalnego;
• odpoczywać w sanatorium;
• fizjoterapia;
• odpowiedni sen w nocy.

Po leczeniu wszyscy pacjenci, którzy przebyli tę chorobę, podlegają obserwacji ambulatoryjnej.

Prognoza na życie człowieka

Rokowanie dla gruźlicy włóknisto-jamistej jest stosunkowo korzystne. Terminowe leczenie w większości przypadków sprzyja całkowitemu wyzdrowieniu.

Jaskinia leczy i leczy. Czasami ubytki są ponownie wypełniane masą serowatą. Powstają pseudotuberculoma. Śmiertelność jest niska.

Możliwe konsekwencje i komplikacje

Przy nieprawidłowym i przedwczesnym leczeniu możliwe są następujące komplikacje:

1. Krwawienie z płuc. Przejawia się krwiopluciem.
2. Gruźlicze zapalenie opon mózgowych. Charakteryzuje się zapaleniem wyściółki mózgu. Objawia się łagodnym bólem głowy, gorączką, wymiotami, utratą apetytu, drgawkami i patologicznymi odruchami ścięgnistymi.
3. ropniak opłucnej. Ropne zapalenie płatów opłucnowych płuc. Objawy to dreszcze, gorączka, silne pocenie się, tachykardia, sinica warg, ból w klatce piersiowej, letarg i silna duszność.
4. Powstawanie przetok oskrzelowych. Kanał patologiczny łączący oskrzela ze środowiskiem zewnętrznym.
5. Niewydolność oddechowa. Prowadzi do niedotlenienia tkanek.
6. Kurczenie się płuca. Jest wynikiem ciężkiego zwłóknienia.
7. Rozedma. Powstawanie dużych jam powietrznych z niszczeniem ścian wyrostka zębodołowego.

Zapobieganie chorobom

Zapobieganie gruźlicy jest specyficzne i niespecyficzne. W pierwszym przypadku przeprowadzane jest szczepienie. Szczepienie jest wymagane dla noworodków i dzieci w wieku 6-7 lat.

Aby zapobiec gruźlicy, konieczne jest:

• wykluczyć bliski kontakt z pacjentami;
• Rzuć palenie;
• jeść więcej owoców i warzyw;
• Weź witaminy;
• prowadzić zdrowy, aktywny tryb życia;
• terminowo leczyć choroby przewlekłe;
• poprawić odporność.

Środki te zmniejszają ryzyko infekcji.