Żyły głównej górnej. Anatomia, topografia, wymiary, jak powstaje, jaki krąg krążenia krwi, dopływy, schemat

Struktura cholewki vena cava (SVC), jedna z głównych żył ciała, różni się od ogólnej anatomii żył brakiem zastawek wzdłuż przebiegu naczynia. SVC przenosi krew do prawej strony serca, przylegając do prawego przedsionka. Pomiędzy nim a naczyniem nie ma zaworu.

Topografia górnej żyły głównej

Żyła główna górna (anatomia śródpiersia obejmuje dużą liczbę ważnych narządów w ograniczonej przestrzeni) jest otoczony ze wszystkich stron przez narządy, których patologie mogą prowadzić do: wyciskanie:

Organ	Stanowisko dotyczące ERW
Tchawica	W lewo i z powrotem
Początek łuku aorty	W punkcie wyjścia z worka serca
Prawe oskrzele główne, tętnica płucna, nerw błędny	Za
Opłucna śródpiersiowa, prawy nerw przeponowy	Po prawej
Grasica	Z przodu
Węzły chłonne	Otocz dookoła

Anatomia

Żyła główna górna, której anatomia ma duże znaczenie kliniczne, ma długość od 5 do 8 cm i średnicę od 21 do 28 mm. Połączenie lewej i prawej żyły ramienno-głowowej tworzy SVC na poziomie I prawej chrząstki żebrowej, skąd ściśle od góry do dołu, do miejsca, w którym III chrząstka żebrowa łączy się z mostkiem i przepływa przez prawe partie serca atrium.

Projekcja SVC wystaje poza prawą granicę mostka o połowę jego średnicy. Osierdzie serca wychwytuje dolną jedną trzecią żyły, tak że częściowo leży w jamie worka serca. Segment zewnątrzosierdziowy znajduje się w górnym śródpiersiu, a dolny trzeci w dolnym środkowym śródpiersiu.

Struktura

SVC wchodzi do krążenia ogólnoustrojowego, który zaczyna się w lewej komorze i kończy w prawym przedsionku.

Naczynie zbiera ubogą w tlen krew ze wszystkich narządów górnej części ciała. Basen żyły głównej górnej obejmuje żyły głębokie i powierzchowne szyi i głowy, głębokie i żyły powierzchowne ramion, żyły klatki piersiowej, a mianowicie: żyły nieparzyste i półnieparzyste, lewe i prawe żyły ramienno-głowowe.

Główne funkcje

SVC przenosi krew żylną do serca. Krew SVC zawiera dużo dwutlenku węgla w erytrocytach i mało tlenu: ciśnienie cząstkowe dwutlenku węgla we krwi wynosi 41-51 mm Hg. Art., tlen - 35-49 mm Hg. Art., a saturacja (wskaźnik wysycenia hemoglobiny tlenem) jest na poziomie 70-75%. Podczas gdy we krwi tętniczej wskaźniki te wynoszą 35-45 mm Hg. Art., 80-85 mm Hg. Sztuka. i odpowiednio ponad 95%.

Ze względu na niskie nasycenie tlenem krew w żyle jest koloru ciemnego, wiśniowego lub ciemnofioletowego. Krew żylna jest zimniejsza od krwi tętniczej, zawiera mniej glukozy i innych składników odżywczych, ale zawiera więcej produktów przemiany materii (takich jak mocznik czy kreatynina). Kwasowość krwi żylnej wynosi 7,36 w porównaniu z 7,42 we krwi tętniczej.

W praktyce lekarskiej za pomocą specjalnych cewników lekarze uzyskują dostęp do dużych naczyń: żyły udowej i podobojczykowej, żyły szyjnej wewnętrznej oraz żyły głównej górnej.

Anatomia artykulacji żyły głównej górnej z prawym przedsionkiem pozwala na stosunkowo bezpieczne wprowadzenie cewnika centralnego do prawego przedsionka w celu pomiaru centralnego ciśnienia żylnego. Zwykle nie powinien wzrosnąć powyżej 4-5 mm Hg. Sztuka. Badanie to dostarcza ważnych informacji diagnostycznych dotyczących poważnych chorób serca i płuc.

Za pomocą cewnika do żyły centralnej w SVC i innych dużych żyłach wykonuje się następujące czynności:

• przedłużona infuzja leków;
• wolumetryczne podawanie produktów krwiopochodnych i substytutów krwi podczas resuscytacji;
• podawanie leków, które mogą uszkadzać mniejsze żyły;
• żywienie pozajelitowe.

Możliwe choroby i objawy

Z sąsiednimi narządami i zrozumieniem funkcjonowania tego kompleksu jest kluczem do zrozumienia objawów chorób żyły głównej górnej.

Ma skłonność do patologii, które dzielą się na dwie duże grupy:

• wrodzone wady rozwojowe żyły głównej górnej;
• zespół kavy.

Wrodzone wady rozwojowe żyły głównej górnej

Wrodzone wady rozwojowe SVC przybierają najdziwniejsze formy. Niektóre nie mają objawów klinicznych i stają się przypadkowym odkryciem podczas badania pacjenta.

Dodatkowa lub przetrwała lewa żyła główna górna (LVCV) występuje u 0,3-0,4% osób i odpowiada za 2-10% wrodzonych wad serca (CHD). Patologia ujawnia się w procesie cewnikowania prawej połowy serca przez żyły lewego ramienia.

Wówczas PLVPV może potencjalnie prowadzić do powikłań podczas manipulacji na układzie przewodzącym serca, implantacji elektrod rozrusznik serca lub kardiowerter-defibrylator, cewnikowanie centralnego ciśnienia żylnego, podłączenie urządzenia sztuczne krążenie.

Naruszenie rozwoju embrionalnego jest główną przyczyną pojawienia się dodatkowej lewej żyły głównej górnej.

Anatomicznie płód różni się od ciała dorosłego, ponieważ przed urodzeniem nie potrzebuje płuc oddychanie: tlen i składniki odżywcze przedostają się przez żyły pępowinowe, następnie krew przepływa przez tętnice pępowinowe do łożysko. Niezamknięcie lewej przedniej żyły sercowej płodu i prowadzi do powstania PLVPV.

Lewostronna żyła główna górna (HDVC) występuje, gdy dochodzi do naruszenia przerostu lewej przedniej żyły sercowej: w 2% przypadków towarzyszy temu zatarcie żyły o tej samej nazwie po prawej stronie. Tak więc HDL pozostaje jedynym.

W 82-92% przypadków PLVPV napływa do prawego przedsionka i nie prowadzi do zaburzeń hemodynamicznych, ale może związane z zakłóceniami w wytwarzaniu i przewodzeniu impulsu elektrycznego w układzie przewodzącym kiery.

W tym przypadku różnego rodzaju blokady serca, nadkomorowe zaburzenia rytmu serca, zespół Wolffa-Parkinsona-White'a (patologia, w którym impuls elektryczny generowany w prawym przedsionku dociera przedwcześnie do komór przez dodatkowy nieprawidłowy pęczek Kent).

Może się to objawiać objawami takimi jak:

• uczucie dyskomfortu w okolicy serca;
• uczucie „wypadania” bicia serca;
• ataki przyspieszonego bicia serca;
• powolny puls, poniżej 60 uderzeń na minutę.

Istnieje 18-20% szans, że HDL prowadzi do lewego przedsionka zamiast do prawego.

W 4,4% przypadków patologia jest połączona z innymi CHD:

• pojedyncze atrium;
• niezamknięcie kanału Botallova;
• wada przegrody międzykomorowej i/lub międzyprzedsionkowej;
• koarktacja (ostre zwężenie na krótkim odcinku) aorty;
• tetrada Fallota;
• zwężenie tętnicy płucnej;
• nieprawidłowy powrót żył płucnych - patologia, w której żyły płucne z krwią tętniczą napływają do prawego serca.

Objawy w dużej mierze zależą od tego, czy HDL łączy się z innymi wadami i jak poważna jest anomalia.

Wśród objawów klinicznych są następujące:

• ból w okolicy serca;
• przyspieszone bicie serca;
• duszność, ataki uduszenia;
• uczucie przerw w pracy serca;
• sinica skóry i błon śluzowych;
• deformacja klatki piersiowej jak „garb serca”;
• częste zawroty głowy, omdlenia;
• ogólna słabość;
• deformacja opuszków palców jak „podudzia”;
• deformacja paznokci typu „szkło zegarkowe”;
• opóźnienie w rozwoju fizycznym, niska waga, niski wzrost;
• niedorozwój kości, mięśni, stawów;
• słaby apetyt;
• szybka męczliwość.

Zespół żyły głównej górnej

Zespół żyły głównej górnej (SVCV) lub, jak to się nazywa, zespół żyły głównej, występuje, gdy przepływ krwi SVC jest częściowo zablokowany od wewnątrz naczynia lub przez kompresję zewnętrzną.

Przyczyny zespołu kava dzielą się na pięć dużych grup:

• ucisk SVC przez sąsiednie narządy, powiększone węzły chłonne lub proliferację tkanki łącznej;
• kiełkowanie cienkiej ściany przez nowotwory złośliwe;
• niewydolność sercowo-naczyniowa;
• zakrzepica;
• wrodzone zwężenie.

Objawy wrodzonego zwężenia SVC są różne. Niewielkie zwężenie światła naczynia jest bezobjawowe, wykrycie wady stanie się przypadkowe podczas badania lub pozostanie niewykryte. Znaczące zwężenie prowadzi do żywego obrazu klinicznego zespołu cava od pierwszych minut życia.

Zakrzepica SVC może wystąpić przy ciężkich urazach, przy przedłużonej obecności cewnika w żyle podobojczykowej lub SVC, rzadko może wystąpić samoistnie. Objawy pojawiają się szybko, organizm nie ma czasu na przystosowanie się do zaburzeń przepływu krwi i zajęcie zabezpieczeń (tak nazywa się omijające drogi przepływu krwi). Ta sytuacja wymaga natychmiastowej interwencji lekarzy.

Kiedy SVC jest uciskany przez sąsiednie narządy lub nowotwory złośliwe wrastają w ściany naczyń, obraz kliniczny rozwija się stopniowo. Organizm ludzki ma czas na przystosowanie się do naruszenia odpływu krwi żylnej z górnej połowy ciała i ujawnia zabezpieczenia, które jednak nie są w stanie w pełni przejąć funkcji SVC i zastąpić ją.

Pacjent z SVPV ma różne dolegliwości:

• ból głowy i zawroty głowy;
• półomdlały;
• drgawki;
• obrzęk górnej połowy ciała;
• senność;
• duszność;
• kaszel;
• chrypka głosu.

Niektóre objawy są spowodowane przez podstawowy stan chorobowy, a nie zespół cava:

Objaw	Częstotliwość,%
Rozszerzenie żył szyi	66
duszność	63
Powiększenie żył piersi	54
Obrzęk twarzy	50
Kaszel	24
Sinica (sinica)	20
Pełnia twarzy	19
Obrzęk ramion	18
Ból w klatce piersiowej	15
Dysfagia (zaburzenie połykania)	9

Charakterystyczny jest wygląd osoby z wysuniętym SVPV. Utrudnienie przepływu krwi przez SVC otwiera zabezpieczenia i napełnia krwią naczynia krwionośne. Żyły twarzy i szyi puchną i nie ustępują nawet w pozycji leżącej, szyja puchnie (lekarze nazywają ten objaw kołnierzem Stokesa). Żyły powierzchowne klatki piersiowej są pełnokrwiste, żyły na ramionach są wyraźnie zarysowane, może wystąpić obrzęk górnej obręczy barkowej.

Błękit skóry jest szczególnie widoczny na twarzy, usta nabierają niebiesko-fioletowego odcienia. Pojawia się tak zwany znak Pemberton: jeśli podnosisz ręce prosto do góry, próbując dotknąć głową ramion, twarz pacjenta będzie przekrwiona, zaczerwieniona, żyły odpiszczelowe ostro puchną, w ciągu minuty będzie uczucie dławienie.

W przypadku ostrego zespołu cava nie będzie objawów „podudzia” i „okularów zegarkowych” charakterystycznych dla przewlekłej niewydolności oddechowej, ale paliczki palców mogą być zdeformowane w podobny sposób podczas długiego przebiegu choroby podstawowej, jeśli jest ona związana z układem sercowo-naczyniowym awaria. Niewydolność sercowo-naczyniowa może wystąpić zarówno jako powikłanie choroby serca, jak i stać się powikłaniem choroby płuc.

W niektórych chorobach, takich jak zwłóknienie płuc lub przewlekła obturacyjna choroba płuc, tkanka łączna rośnie w tkankach płuc. Powstałe zwłóknienie blokuje przepływ krwi w naczyniach włosowatych i prowadzi do stagnacji krwi w płucach. Stopniowo wzrasta ciśnienie w krążeniu płucnym, wzrasta obciążenie prawych części serca.

Serce pracuje w trybie wzmocnionym, mięsień sercowy prawej komory pogrubia się, próbując pompować krew do płuc z dużym ciśnieniem. Powiększona prawa komora rozciąga pierścień tkanki łącznej, który tworzy zastawkę trójdzielną oddzielającą komorę od przedsionka. W ten sposób zawodzi zastawka trójdzielna.

Podczas skurczu prawej komory część krwi jest pompowana do prawego przedsionka, które w tym momencie jest rozluźnione i wypełnione krwią z SVC. Przez pewien czas prawy przedsionek również buduje masę mięśniową, aby oprzeć się ciśnieniu objętościowemu, ale wkrótce oba (zarówno przedsionek, jak i komora) są wyczerpane. Zmniejsza się masa mięśnia sercowego, ściany stają się cieńsze.

Żyła główna górna, której anatomia nie przewiduje zastawki między nią a prawym przedsionkiem, jest poddawana zwiększonemu ciśnieniu. Zwiększone ciśnienie, przeciwdziałając przepływowi krwi, stopniowo rozprzestrzenia się na całą pulę SVC.

Gdy SVCS jest spowodowany przez guzy sąsiednich narządów lub inwazję nowotworu złośliwego na ścianę naczynia, mechanizm zespołu cava jest prostszy i podobny do zakrzepicy SVC. Ciało obce fizycznie naciska na cienką ścianę żyły, częściowo lub całkowicie blokując jej światło i utrudniając przepływ krwi. Ciśnienie w układzie SVC wzrasta, pojawiają się objawy zespołu cava.

Którzy lekarze leczą patologie?

Niezależne patologie SVC są leczone przez chirurgów-kardiologów, chirurgów naczyniowych. Zakrzepica wymaga interwencji resuscytatorów, chirurgów.

Głównym prowokatorem SVPV jest onkologia śródpiersia. W 75-80% przypadków jest to drobnokomórkowy rak płuc, 10-15% to chłoniaki nieziarnicze. Rzadkie złośliwe przyczyny obejmują chłoniaka Hodgkina, białaczkę, mięśniakomięsaka gładkokomórkowego śródpiersia, plazmocytomę i raka z przerzutami. Takie przypadki wymagają interwencji onkologów w leczeniu choroby podstawowej.

Zdarzają się przypadki, gdy SVPV wywołał gruźlicę i kiłę. Lekarze, którzy w tym pomogą: specjaliści chorób zakaźnych, dermatolodzy i, jeśli to konieczne, chirurdzy.

Metody diagnostyczne

Rozpoznanie patologii SVC rozpoczyna się od ankiety i badania pacjenta. RTG klatki piersiowej w dwóch projekcjach, przednią i boczną oraz CT lub MRI są wskazane u wszystkich pacjentów z podejrzeniem zespołu żyły głównej górnej.

Przy zespole cava przydatna jest tomografia komputerowa 3D z kontrastem, dzięki której można zobaczyć dokładne granice guza, stopień uszkodzenia węzłów chłonnych śródpiersia.

Konieczność odróżnienia zakrzepicy SVC od ucisku zewnętrznego wymaga zastosowania USG Doppler żył nadobojczykowych. Flebografia kontrastowa jest rzadko wykonywana, ale jest przydatna, gdy trzeba określić długość dotkniętego obszaru żyły. Ta informacja jest potrzebna do podjęcia decyzji, czy operacja jest możliwa.

Leczenie

Żyła główna górna, której budowa różni się od budowy pozostałych żył, jest każdorazowo leczona w zależności od czynników uszkadzających, stanu pacjenta i jego stanu naczyniowego. Tradycyjnie wszystkie metody leczenia dzielą się na terapeutyczne i chirurgiczne.

Farmakoterapia

Przy konserwatywnych metodach leczenia stosuje się:

• ogólnoustrojowe glukokortykoidy;
• środki przeciwpłytkowe, antykoagulanty;
• cytostatyki;
• diuretyki;
• radioterapia;
• chemoterapia;
• antybiotyki;
• trombolityki;
• leczenie objawowe - leki przeciwbólowe, przeciwkaszlowe.

Metody chirurgiczne

Stosowane są następujące techniki operacyjne:

• stentowanie wewnątrznaczyniowe;
• pomostowanie do klatki piersiowej lub zewnętrzne;
• trombektomia;
• przezskórna angioplastyka endowaskularna i endoprotetyka;
• częściowa lub radykalna resekcja guzów;

Żyła główna górna pełni w organizmie nieocenioną rolę, a jej choroby są najczęściej spowodowane anatomią śródpiersia. Ścisły związek narządów i ich wzajemne oddziaływanie na funkcje powoduje, że leczenie będzie wymagało porady pokrewnych specjalistów.

Film o najwyższej vena cava

Żyła główna górna: formacja, dopływy: