Hipokaliemia. Objawy, przyczyny i leczenie

Aby zapewnić normalne funkcjonowanie organizmu człowieka, jest to konieczne równowaga niezbędnych mikroelementów, w tym potas. Jeśli poziom potasu we krwi spadnie poniżej 3,5 mmol/L, mówimy o rozwoju hipokaliemii. Zaburzenia równowagi elektrolitowej objawiają się łagodnymi objawami, dlatego potrzebne są dodatkowe wyniki diagnostyczne w celu wyjaśnienia diagnozy i leczenia niedoboru potasu. Najczęstszymi przyczynami choroby są nie tylko choroby współistniejące, ale także stosowanie niektórych leków, czasem niekontrolowanych.

Klasyfikacja

Utrzymanie równowagi substancji niezbędnych jest niezwykle ważne dla dobrze skoordynowanej pracy całego organizmu, gdyż odstępstwa od ogólnie przyjętych norm prowadzą do poważnych problemów zdrowotnych. Potas jest głównym pierwiastkiem wewnątrzkomórkowym – jego stężenie wynosi około 80-90% w postaci jonów, co zapewnia potencjał błonowy komórek i przekazywanie impulsów nerwowych. Dodatkowo potas jest antagonistą sodu, zapewnia usuwanie nadmiaru płynów z organizmu wraz z toksynami i toksynami.

Spadek homeostazy K+ poniżej granicy powoduje pojawienie się wielu ciężkich zaburzeń narządowych i ogólnoustrojowych, często zagrażających życiu pacjenta. Największe niebezpieczeństwo hipokaliemii wiąże się z zaburzeniami rytmu serca, na co wskazują zmienione parametry EKG. Oprócz serca, w warunkach wewnątrzkomórkowego niedoboru jonów potasu, nie są w stanie normalnie funkcjonować wątroba i nerki, mózg, układ hormonalny i nerwowy.

Z punktu widzenia zawartości jonów potasu w surowicy krwi kliniczne objawy stanu patologicznego dzielą się na dwa etapy:

Rodzaj hipokaliemii	krótki opis
Łatwo	W granicach 3-3,5 mmol / l. Łagodna utrata potasu jest rzadko sygnalizowana specjalnymi objawami klinicznymi, więc ludzie nawet nie są świadomi problemu.
Ciężki	Poniżej 3 mmol/L. Spadkowi potasu w surowicy towarzyszy zespół osłabienia mięśni, porażenna niedrożność jelit, rozwój niewydolności oddechowej i niedociśnienia.

Fakt chronicznego niedoboru potasu prowadzi do naruszenia zdolności nerek do koncentracji, co objawia się nadmiernym oddawaniem moczu (wielomocz), a także wtórnego polidypsji (silne pragnienie). Osobną kategorię wyróżnia się stan pseudohipokaliemii, który rozwija się bezobjawowo i nie wymaga leczenia. Uzyskanie fałszywego wyniku testu może być wywołane zawyżonym poziomem leukocytów aktywnie absorbujących jony K+. Podobna sytuacja jest typowa dla białaczki lub ciężkich infekcji. Ponadto długotrwałe przechowywanie w temperaturze pokojowej zwiększa stężenie potasu w próbce pobranej do badań.

Cechy patogenezy

Hipokaliemia (objawy przyczyny i leczenia patologii wymagają szczególnej uwagi) jest ściśle związana z dietą. Jeśli do organizmu z pożywieniem nie dostanie się wystarczająca ilość ważnego mikroelementu, pojawia się problem z równowagą metaboliczną. Brak potasu zaburza wymianę międzykomórkową płynów biologicznych, ucierpi kurczliwość mięśni (w tym serca), a produkcja złożonych enzymów spowalnia. Regulację gospodarki potasowej zapewniają substancje chemiczne i hormonalne, a nadmiar jest wydalany z potem i moczem.

Niedoborowi potasu towarzyszy wzrost potencjału błon komórkowych (hiperpolaryzacja), co prowadzi do zmniejszenia pobudliwości miocytów i neuronów. W efekcie proces hamowania łańcucha neuronów rozpoczyna się od zmniejszenia przepuszczalności błon komórkowych dla jonów sodu i potasu. Naruszenie potencjału równowagi utrudnia przekazywanie impulsów nerwowych w synapsach (punktach styku neuronów) układu przewodzącego mięśnia sercowego. W rezultacie zmniejsza się napięcie mięśni ścian naczyń, co jest sygnalizowane nieprawidłowym działaniem narządów wewnętrznych.

Co dzieje się z powodu rozwoju hipokaliemii:

• w sercu pojawiają się ektopowe (żołądkowe) rytmy;
• zmniejsza się zdolność nerek do koncentracji wody;
• produkcja hormonu insuliny (trzustki) jest zahamowana;
• zmniejsza wydzielanie aldosteronu wydzielanego przez nadnercza;
• wodór gromadzi się w komórkach, rozwija się kwasica wewnątrzkomórkowa.

Rezultatem jest stłumienie oddychania komórkowego, a także początkowej fazy rozpadu glukozy (glikoliza). W wynikach badania patologicznego ślady zmian dystroficznych obserwuje się w prawie wszystkich strukturach narządów wewnętrznych. Najpoważniej dotknięte są serce, nerki i wątroba.

Jeżeli przyczyną zaburzenia równowagi metabolicznej jest złe odżywianie, stabilizację przejściowych zaburzeń rozwiązuje insulina, której wydzielanie jest stymulowane pokarmem. Jednak długotrwały proces szybkiej utraty moczu lub potu bez uzupełniania wystarczającą ilością potasu prowadzi do pojawienia się sygnałów uporczywej hipokaliemii.

Objawy i oznaki

W przypadku łagodnego przebiegu patologii niedoboru potasu nie występują żadne objawy, a wzrost objawów klinicznych nie wynika z poziomu stężenia K +, ale z szybkości spadku tego wskaźnika. Jeśli spadnie poniżej 3 mmol / L, pierwszym sygnałem jest uczucie osłabienia mięśni na tle chwiejności psychoemocjonalnej i braku równowagi.

Hipokaliemia (objawy, przyczyny i leczenie opisano w tym artykule) u pacjentów w podeszłym wieku jest częściej ciężka, a także u osób z chorobami serca i nerek.

W tym przypadku obniżony poziom krążenia potasu objawia się szerszym zakresem objawów ogólnych:

• oznaki apatii, senności i uporczywego zmęczenia, prowadzące do utraty wigoru i utraty wydajności;
• pojawienie się skurczów mięśni, drżenia kończyn, skurczów tężcowych z bólem mięśni (częściej - łydki);
• spadek wskaźników ciśnienia krwi, naruszenie rytmu serca z pojawieniem się arytmii i spowolnieniem tętna;
• z powodu ciągłego pragnienia wzrasta diureza - dzienna objętość moczu może przekroczyć 3 litry, co prowadzi do wielomoczu;
• niewydolność układu pokarmowego objawia się utratą apetytu, częstymi nudnościami, wzdęciami, biegunkami lub zaparciami.

Elementy układu przewodzącego serca są szczególnie wrażliwe na ciągły brak K+, który objawia się przerwami w rytmie serca, objawami tachykardii. Wraz z rozwojem niedociśnienia pacjenci skarżą się na częste zawroty głowy, szum w uszach. Ślady kardio-uszkodzenia hipokaliemii są łatwe do zauważenia na zapisie EKG, zwykle służą do identyfikacji utajonego przebiegu choroby. Wśród trwałych objawów niedoboru potasu w EKG można wymienić pojawienie się częstych skurczów dodatkowych komorowych, wydłużenie zespołu QRS, a także zmiany dotyczące odcinka ST, załamków T i U.

Oprócz mięśnia sercowego zmiany dystroficzne wpływają na struktury mięśni szkieletowych, powodując miopatię, która jest obarczona stopniowym zanikiem tkanki mięśniowej z jej późniejszym zwyrodnieniem. Katastrofalnym skutkiem miopatii ogólnoustrojowej jest aseptyczna postać martwicy mięśni szkieletowych (rabdomioliza), która w starszym wieku ma nasilenie.

Przewlekły przebieg hipokaliemii wpływa na funkcje i strukturę układu nerwowego, cierpią funkcje jego gałęzi centralnej, obwodowej i autonomicznej. Oznaki dysfunkcji obejmują objawy lękowo-depresyjne, hipochondryczne i senestopatyczne zaburzenia czucia, szereg zaburzeń czuciowych powodujących parestezje (twarz, kończyny), zwiększona wrażliwość lub jego utratę. Nie wyklucza się paraliżu mięśni oddechowych, splątania świadomości, zmniejszenia aktywności umysłowej.

Powoduje

Hipokaliemia jest spowodowana szybką utratą potasu z powodu zwiększonej funkcji układu wydalniczego (mocz, pot, stolec). Patologia nie powstaje sama, jej objawy są głównie wynikiem innych zaburzeń, a przyczyny są związane nie tylko ze zmniejszeniem ilości potasu dostającego się do organizmu. Dlatego wczesna diagnoza i leczenie choroby na wczesnym etapie może zmniejszyć ryzyko życia poprzez normalizację bilansu potasu.

Całe spektrum przyczyn dystrofii hipokaliemicznej można podzielić na kilka grup.

Nienerkowe przyczyny utraty K+ obejmują następujące czynniki:

• niewystarczająca zawartość pierwiastka śladowego w żywności z powodu nadmiernego entuzjazmu dla diet z ograniczeniem żywności zawierającej potas;
• utrata płynów w wyniku przewlekłej biegunki z powodu dysfunkcji jelit lub niekontrolowanego przyjmowania środków przeczyszczających;
• nadmierny wysiłek fizyczny, powodujący utratę dużej ilości ważnego pierwiastka śladowego wraz z potem;
• migracja jonów z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do komórek z wzmożoną syntezą białka i glikogenu po opuszczeniu śpiączki cukrzycowej;
• ewakuacja potasu z przewodu pokarmowego z niedrożnością jelit lub infekcją z powstawaniem przetok, ciągłe usuwanie dużych objętości płynu jelitowego.

Fizjologiczne przyczyny hipokaliemii można do pewnego stopnia uznać za odwracalne. Patologiczne zaburzenia wewnątrzkomórkowego niedoboru jonów potasu związane są głównie z rozwojem ogólnoustrojowych chorób nerek. Jest ich bardzo dużo, informacje o niektórych zaburzeniach prezentujemy poniżej.

Problem	Krótki opis
Zespół Barttera-Gitelmana	Zwiększony odpływ potasu wraz z sodem spowodowany jest nieprawidłowym funkcjonowaniem kanalików nerkowych z powodu upośledzonego metabolizmu wody i soli. Rzadki zespół genetyczny związany jest z nadmierną produkcją aldosteronu z wysokim wydalaniem K+.
Zespół Liddle'a	Przyczyną wydalania sodu i potasu jest zwiększona aktywność nabłonka kanału sodowego na tle nadciśnienia tętniczego i zasadowicy metabolicznej. Straty potasu są spowodowane niewystarczająco wysoką reabsorpcją sodu.
Hipokaliemiczny paraliż okresowy (HPP)	Charakteryzuje się letargiem mięśni szkieletowych, co prowadzi do utraty odruchów głęboko zakopanych ścięgien, a także reakcji na pobudzenie (elektryczne). Hipokaliemia objawia się nienormalnie niskim poziomem potasu.
Zasadowica metaboliczna	Zaburzenie patologiczne rozwija się na tle wzrostu poziomu wodorowęglanów we krwi, któremu towarzyszy utrata kwasów i roztworów zasadowych. Upośledzona motoryka przewodu pokarmowego z nadmiernym oddawaniem moczu prowadzi do niedoboru potasu.

Hipokaliemia (objawy, przyczyny i leczenie opisano w artykule wyłącznie w celach informacyjnych) powinna być pod stałą opieką specjalisty. Wśród czynników prowokujących dystrofię hipokaliemiczną są również konsekwencje wyniszczających chorób i interwencji chirurgicznych. Ryzyko zaburzenia równowagi metabolicznej wzrasta po obfitych wlewach roztworów leczniczych, co prowadzi do zastąpienia potasu i jego zwiększonego wydalania.

Spośród lekowych przyczyn hipokaliemii należy zwrócić uwagę na terapię niektórymi lekami - diuretykami, beta-adrenomimetykami, antybiotykami, teofiliną. Utratę płynów obserwuje się również przy hipomagnezemii, masywnych oparzeniach. Aby postawić diagnozę, należy wziąć pod uwagę, że w przypadku dużych ubytków płynów zmniejsza się ilość osocza, ale poziom potasu w nim może nie odbiegać od normy, pomimo wewnątrzkomórkowego niedoboru tego mikroelement.

Diagnostyka

Zaburzenie hipokaliemiczne samo w sobie nie jest chorobą, ale w celu normalizacji równowagi elektrolitowej konieczne jest ustalenie przyczyny jej wystąpienia. Dlatego pacjenci z podejrzeniem hipokaliemii będą musieli skonsultować się z lekarzami różnych specjalności - nefrologiem, gastroenterologiem, endokrynologiem, kardiologiem. Podczas badania lekarz musi poinformować o wszystkich przyjmowanych lekach, nie zapominając o diuretykach, insulinie, beta-agonistach.

Szczególną uwagę zwraca się na przegląd objawów, w tym napięcie mięśni, epizody wymiotów lub biegunki, problemy z tętnem i sercem. Aby postawić prawidłową diagnozę i przepisać odpowiednią terapię, lekarz będzie potrzebował wyników dodatkowego badania.

Badanie krwi

W trakcie badań laboratoryjnych określane są podstawowe parametry kwaśne krwi – wartość pH, ciśnienie parcjalne CO2, ilość wodorowęglanów prawdziwych i standardowych. Diagnostyka jest niezbędna do szybkiego wykrycia zasadowicy i kwasicy, które wymagają korekty medycznej. Dla bardziej szczegółowego badania składu krwi ważne są wyniki biochemii, według analizy moczu nerkowa przyczyna hipokaliemii różni się od pozanerkowej.

Głównym rodzajem diagnozy patologii jest określenie stężenia jonów K + w osoczu, wynik powinien być mniejszy niż 3,8 mmol / l. Wraz z danymi z historii można ustalić przyczynę patologii, oceniając również poziom potasu w próbce moczu.

Dane dotyczące spektrum hormonów

Pomiar poziomu hormonu aldosteronu (regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej) oraz reniny (enzymu wytwarzanego przez nerki) pozwala obliczyć stosunek między substancjami. Aktywność reniny wpływa na funkcjonowanie nerek, jej obecność we krwi, umożliwiając diagnostykę chorób nerek.

Wyniki elektrokardiogramu

Hipokaliemia (lekarz prowadzący zna objawy, przyczyny i leczenie choroby) jest wykrywana na podstawie danych EKG, co jest czynnikiem decydującym o wykryciu gystrofii.

Poniższe punkty wskazują na rozwój stanu patologicznego:

• oznaki pogrubienia lub odwrócenia załamka T;
• pojawienie się ostrości na fali U;
• spadek szczytu segmentu SN;
• wzrost długości odstępu QT;
• pojawienie się dodatkowych skurczów komorowych.

Poważny stopień zaburzenia równowagi elektrolitowej objawia się objawami napadowego częstoskurczu typu komorowego. W niektórych przypadkach zaburzony rytm serca powoduje migotanie przedsionków.

Aby zidentyfikować łagodną formację na powierzchni kory nadnerczy, stosuje się instrumentalne metody badawcze - ultradźwięki, CT. W przypadku chorób nerek przeprowadza się diagnostykę ultrasonograficzną z połączeniem USG Dopplera. Koszt określonego rodzaju diagnozy zależy od kategorii placówki medycznej, dlatego należy dodatkowo określić cenę.

Metody leczenia

Po ustaleniu przyczyny niedoboru głównego pierwiastka wewnątrzkomórkowego lekarz przepisuje kurs terapeutyczny w celu ustabilizowania równowagi potasowej w organizmie. Sposób leczenia zależy od rodzaju patologii (nerkowej, żołądka lub innej), która spowodowała utratę potasu. W przypadku ciężkiego stanu pacjent trafia na oddział intensywnej terapii, gdzie prowadzona jest intensywna terapia.

Wybór kursu leków

Na początkowym etapie powinieneś przestać brać leki wywołujące dystrofię hipokaliemiczną. Dożylny roztwór potasu jest uważany za procedurę wysokiego ryzyka. Dlatego lepiej jest wybrać nieinwazyjną metodę normalizacji bilansu potasu wraz z łagodzeniem zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca.

Lekarz dobiera konkretną taktykę leczenia na podstawie wyników diagnostycznych:

• terapia łagodnej, ukrytej postaci hipokaliemii opiera się na leczeniu choroby, która ją spowodowała;
• z ciężką postacią wewnątrzkomórkowego niedoboru jonów K + zalecana jest wzmocniona terapia preparatami potasu.

Do podawania doustnego leków zawierających potas wybiera się określoną dawkę, ponieważ zbyt duże dawki pierwiastka mogą podrażniać przewód pokarmowy i powodować krwawienie. Doustne podanie roztworu chlorku potasu w przypadku zasadowicy metabolicznej może szybko (po 1-2 godzinach) zwiększyć stężenie ważnego pierwiastka śladowego. Jednak rozwiązanie ma gorzki smak i słabą tolerancję. Do leczenia kwasicy metabolicznej dobiera się dawkę wodorowęglanu i cytrynianu potasu.

Aby zmniejszyć wydalanie jonów potasu przez nerki, leczenie jest wzmocnione przez przyjmowanie leków moczopędnych oszczędzających potas. Jednak ta metoda jest nie do przyjęcia dla pacjentów cierpiących na patologie nerek i cukrzycę lub zaburzenia autonomicznego układu nerwowego.

Hipokaliemia (objawy, przyczyny i leczenie są ze sobą powiązane) jest uważana za poważną chorobę, aw niektórych przypadkach choroba może być śmiertelna. Z tego powodu poważną formę zaburzenia równowagi elektrolitowej korzystnie leczy się dożylnymi roztworami potasu.

Stężenie pierwiastka śladowego w roztworze zależy od miejsca przyjęcia leku:

• żyła obwodowa - nie więcej niż 40 mmol / l;
• żyła centralna - nie więcej niż 60 mmol / l.

W przypadku braku niedowładu, a także groźnej arytmii, ważne jest monitorowanie szybkości infuzji (do 20 mmol / h). W przypadku szybkiego dożylnego przyjęcia chlorku potasu pacjent będzie wymagał dokładnej obserwacji – monitorowania wyników EKG i funkcji motorycznych. U pacjentów z arytmią z reguły uzupełnianie niedoboru jonów K + przyczynia się do normalizacji rytmu zatokowego. Jeśli tak się nie stanie, połączone są leki przeciwarytmiczne (flekainid, propafenon, amiodaron). Defibrylacja jest jedynym sposobem leczenia migotania komór.

Jako alternatywne leki do leczenia łagodnej hipokaliemii stosuje się tabletki Panangin (93-165 rubli), a także jego tańszy analog Asparkam (40-105 rubli). Należy jednak zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństwa samoleczenia, ponieważ tabletki zawierające potas można kupić bez recepty. Niedobór potasu jest równie szkodliwy jak jego nadmiar, dlatego aby wyeliminować główną przyczynę stanu patologicznego, należy skonsultować się z lekarzem.

Terapia domowa

Jeśli brak równowagi potasu nie jest przyczyną poważnej choroby, można ją przywrócić normalizując dietę. Aby uzupełnić zapasy ważnego dla zdrowia pierwiastka, lekarz zaleci specjalny program dietetyczny, który obejmuje pokarmy zawierające potas i pomaga w jego pełnym przyswajaniu.

W diecie konieczne jest zwiększenie zawartości:

• produkty mleczne, wołowina, ryby;
• kasza gryczana, pszenna i owsiana, ryż;
• warzywa - ziemniaki, kapusta, pomidory, marchew;
• warzywa warzywne i buraki;
• suszone owoce, zwłaszcza suszone morele, daktyle, rodzynki, suszone śliwki.

Banany słyną z najwyższej zawartości potasu, nie należy też zapominać o miodzie i orzechach, zastosowaniu melona i arbuza. Aby zachować ten pierwiastek śladowy w żywności w jak największym stopniu, dietetycy zalecają pieczenie bogatych w ten pierwiastek pokarmów. Podczas gotowania potraw większość potasu pozostaje w wodzie i bardziej przydatne jest spożywanie świeżych owoców i zalecanych warzyw lub wyciskanie z nich soku.

Możliwe konsekwencje i komplikacje

Konsekwencje nieleczonej hipokaliemii są katastrofalne. Bez natychmiastowego leczenia migotanie komór spowodowane zaburzeniami elektrolitowymi jest bardzo prawdopodobne, że zakończy się zgonem. Arytmia, która w niektórych przypadkach przebiega bezobjawowo, jest uważana za równie groźne powikłanie. Pacjent zwraca się do lekarza dopiero wtedy, gdy pojawiają się oczywiste objawy – brak powietrza, blaknięcie lub przerwy w rytmie serca, które mogą doprowadzić do zatrzymania akcji serca.

Pacjenci z osłabionymi mięśniami międzyżebrowymi i przeponą rozwijają objawy niewydolności oddechowej z powodu upośledzenia krążenia gazu w płucach. Przewód pokarmowy często reaguje na dystrofię hipokaliemiczną rozwojem niedrożności jelit, gdy częściowo strawione masy pokarmowe nie mogą swobodnie poruszać się w przestrzeni przewodu pokarmowego.

Rzadkie powikłania ciężkiego niedoboru potasu obejmują skrajne zniszczenie tkanki mięśniowej (rabdomioliza). Przy przedłużonej nierównowadze metabolicznej jonów K + rozwija się przewlekła niewydolność nerek, aw nerkach pojawiają się nowotwory łagodnego typu (torbiele). Oznaki zmian torbielowatych często pozostają niezauważone ze względu na bezobjawowy przebieg.

Aby uniknąć poważnych patologii, w tym hipokaliemii, ważne jest, aby nie przeoczyć objawów nawet ukrytego braku potasu. Co więcej, objawy dystrofii hipokaliemicznej mogą być maskowane jako kliniczne objawy innych zaburzeń. Jeśli przyczyny choroby nie są związane z patologią narządową lub ogólnoustrojową, terminowe leczenie wyeliminuje zagrożenie niebezpiecznymi konsekwencjami.

Film o hipokaliemii

Przyczyny, mechanizm rozwoju hipokaliemii: