Mocznik (mocznik) w biochemicznym badaniu krwi. Co to jest, norma, za co odpowiada

Często z kompleksowym badaniem pacjentów lekarze przepisują biochemiczne badanie krwi. Zawiera definicję poziomu mocznika. Aby zrozumieć wartość diagnostyczną tego wskaźnika, konieczne jest jasne zrozumienie głównych etapów jego powstawania.

Co to jest mocznik?

W procesie trawienia białek łańcuchy peptydowe rozpadają się na aminokwasy. W wyniku ich deaminacji (oderwania grupy aminowej od cząsteczki aminokwasu) i dalszej przemiany biochemicznej w organizmie powstaje amoniak. Jest toksycznym produktem metabolizmu azotu, który ma szkodliwy wpływ na narządy, przede wszystkim na układ nerwowy.

W tkankach amoniak wiąże się z kwasem glutaminowym, tworząc glutaminę, nieszkodliwy związek transportowy, który łatwo przechodzi przez błony komórkowe. W tej formie związek azotowy dostarczany jest do wątroby. Tutaj jest odtruwany i przekształcany w nietoksyczny mocznik.

Proces ten rozpoczyna się w mitochondriach i trwa w cytoplazmie komórek wątroby przy udziale szeregu enzymów i aminokwasów. Utworzony mocznik z hepatocytów jest transportowany do krwi, a następnie wydalany przez nerki.

Ta lub inna ilość mocznika jest stale obecna we krwi.

Zmiana jego poziomu zależy od:

• od ilości białka spożywanego z jedzeniem;
• na intensywność rozkładu własnych białek organizmu;
• o stanie funkcjonalnym wątroby i możliwościach jej układów enzymatycznych;
• ze zdolności wydalniczej nerek.

Wartość i funkcja mocznika w organizmie

Mocznik jest neutralną, nietoksyczną, rozpuszczalną w wodzie substancją, końcowym produktem metabolizmu białek. Jest syntetyzowany w wyniku metabolizmu aminokwasów w celu neutralizacji amoniaku.

Nie pełni samodzielnych funkcji w organizmie. W rzeczywistości jest to forma transportu zużytych toksycznych składników, które nie są potrzebne organizmowi. Wydalanie jest przeprowadzane przez nerki z moczem.

Wzrostowi zawartości białka w pożywieniu lub wzrostowi rozkładu białek własnych tkanek towarzyszy zmiana szybkości tworzenia mocznika. W ten sposób zachowana jest równowaga azotu.

Wskaźnik mocznika we krwi

Mocznik w analizie biochemicznej krwi zdrowych ludzi różni się w zależności od wieku i płci.

Tak więc im młodsze dziecko, tym niższe jego normalne wartości tego wskaźnika. Wynika to ze zwiększonego spożycia białka na potrzeby rozwijającego się organizmu. U noworodków można zaobserwować fizjologiczną hiperazotemię, czyli wzrost produktów azotowych we krwi w wyniku zwiększonego katabolizmu białek i niedostatecznej podaży płynów.

Kobiety mają zwykle niższy poziom mocznika niż mężczyźni. U kobiet ciężarnych w późniejszym okresie zawartość mocznika spada w wyniku aktywacji syntezy białek budujących tkanki rozwijającego się płodu, a także w wyniku fizjologicznego przewodnienia.

Wraz z wiekiem stężenie mocznika wzrasta ze względu na zmniejszenie aktywności procesów anabolicznych i funkcjonalnej zdolności nerek do wydalania.

Mocznik w biochemicznym badaniu krwi mierzy się liczbą milimoli substancji na litr. 1 mol = 1000 milimoli.

Wśród kobiet

Dla kobiet normy to:

Wskaźnik wieku (lata)	Mocznik (mmol/l)
17-21	2,8-7,6
21-51	2,5-6,7
Starsze niż 51	3,6-7,3
W ciąży do 19 tygodnia	2,9-7,3
W ciąży w wieku 19-40 tygodni	1,5-4,6

u mężczyzn

Dla mężczyzn ustalono następujące standardowe wskaźniki:

Kategoria wiekowa (w latach)	Wskaźniki (mmol/l)
18-20	2,9-7,5
20-50	3,2-7,3
Ponad 50	3,0-9,2

U dzieci

Wskaźniki dla dzieci różnią się znacznie:

Grupa wiekowa (lata)	Szybkość (mmol/l)
Noworodki urodzone w terminie	1,4-4,3
Noworodek wcześniak	1,1-8,9
Do 1	1,4-5,4
1-4	1,8-6,0
4-15	2,5-6,7
15-18	2,9-7,5

Obniżony poziom

Mocznik może mieć niskie wartości podczas badania w ramach biochemicznego badania krwi. Wynika to zarówno z czynników fizjologicznych, jak i chorób.

Powody niskich stawek u dorosłych i dzieci:

• Niewystarczająca zawartość białka w pożywieniu.
• Ciąża.
• Intensywne stosowanie białek ze względu na szybki wzrost, przyrost masy mięśniowej, przyjmowanie sterydów anabolicznych.
• Przedawkowanie leków wpływających na aktywność enzymów wątrobowych.
• Z nadużywaniem leków moczopędnych.
• Synteza mocznika zmniejsza się wraz z kwasicą, ponieważ część amoniaku jest zużywana do neutralizacji z utworzeniem soli amonowych.

Możliwe choroby:

• Choroby żołądka z zaburzeniami wydzielania enzymów proteolitycznych (nieżyt żołądka, zanikowe zapalenie żołądka, guz, wrzód trawienny).
• Choroby jelita cienkiego z zaburzeniami resorpcji (zapalenie jelit, zapalenie dwunastnicy, guz, wrzód trawienny, celiakia).
• Choroby wątroby z naruszeniem jej funkcji neutralizującej (zapalenie wątroby, marskość, ostra dystrofia wątroby, nowotwory, śpiączka wątrobowa).
• zatrucie truciznami hepatotoksycznymi (alkohol, substancje fosforoorganiczne, arszenik).
• Choroba nerek, której towarzyszy wzrost wydalania białka z moczem i zmniejszenie jego zawartości we krwi (zespół nerczycowy).
• Choroby endokrynologiczne (akromegalia, zwiększone wytwarzanie hormonu antydiuretycznego).
• Wrodzone fermentopatie.

Objawy kliniczne zmniejszenia stężenia mocznika z reguły zależą od choroby podstawowej. Jeśli wynika to ze zmniejszenia spożycia, trawienia lub wchłaniania białka, na pierwszy plan wysuwają się oznaki głodu białkowego.

Choroby żołądka i jelit objawiają się charakterystycznym zespołem bólowym, niestrawnością. Pacjenci mogą mieć nudności, uczucie pełności w żołądku, odbijanie się, niestabilne stolce i niechęć do pokarmów mięsnych.

Zmiany w wątrobie towarzyszą pękające bóle w prawym podżebrzu, powiększenie wątroby, gorycz w jamie ustnej, wymioty żółcią, zażółcenie skóry i błon śluzowych, niestabilne stolce.

W wyniku zmniejszenia zdolności odtruwania wątroby wzrasta zawartość amoniaku we krwi. Ze względu na toksyczny wpływ na komórki mózgu może rozwinąć się śpiączka wątrobowa.

W przypadku akromegalii dochodzi do nieproporcjonalnego wzrostu niektórych części ciała: górnej lub dolnej szczęki, kończyn.

Wrodzone fermentopatie praktycznie od pierwszych dni życia dziecka prowadzą do wzrostu poziomu we krwi amoniaku i produktów pośrednich metabolizmu azotu - cytruliny, argininobursztynianu, argininy. Pojawiają się w moczu, podczas gdy stężenie mocznika w moczu jest zmniejszone.

Nasilenie hiperamonemii jest wprost proporcjonalne do zmniejszenia aktywności enzymów. W ciężkich przypadkach wynik może być śmiertelny. W płucach, z powodu toksycznego uszkodzenia mózgu, dziecko pozostaje w tyle w rozwoju intelektualnym, odnotowuje się częste i długotrwałe bóle głowy.

Wrodzoną patologię rozpoznaje się na podstawie obecności amoniaku i produktów pośrednich jego metabolizmu we krwi i moczu na tle spadku mocznika. Stwierdzono również spadek aktywności enzymów w wątrobie.

Jeśli niski poziom mocznika jest związany z konkretną dietą, wprowadzane są korekty. Jeśli spadek stężenia mocznika jest przejawem choroby, to po kompleksie badań laboratoryjnych i diagnostycznych zalecana jest odpowiednia terapia.

W przypadku wrodzonych fermentopatii spożycie białka jest maksymalnie ograniczone. Zmniejsza to stopień uszkodzenia komórek mózgowych.

Podwyższony poziom

Mocznik w biochemicznym badaniu krwi może być podwyższony. Przyczynia się do tego szereg czynników.

Powody wysokich stawek u dorosłych i dzieci:

• Zwiększenie w diecie pokarmów bogatych w białko (mięso, rośliny strączkowe, pokarmy białkowe dla sportowców).
• Przyjmowanie niektórych leków (antybiotyki, sulfonamidy, kortykosteroidy).
• Ciężka aktywność fizyczna.

Możliwe choroby:

1. Niewydolność nerek
2. Zmniejszony odpływ moczu w wyniku niedrożności dróg moczowych kamieniem lub guzem.
3. Ostre lub przewlekłe zapalenie nerek (kłębuszkowe zapalenie nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek).
4. Patologia sercowo-naczyniowa, której towarzyszy upośledzenie dopływu krwi do nerek.
5. Choroby, którym towarzyszy odwodnienie (infekcje z nieustępliwymi wymiotami, biegunka, wysoka gorączka).
6. Choroby, którym towarzyszy wzrost rozpadu własnych białek tkankowych:

• hematologiczny (białaczka z wysoką leukocytozą, niedokrwistością hemolityczną i megaloblastyczną);
• endokrynologiczne (nadczynność tarczycy, cukrzyca z kwasicą ketonową);
• choroby jelit z martwicą tkanek (zapalenie otrzewnej, zakrzepica, niedrożność);
• choroby niszczące i uszkodzenia skóry i tkanek miękkich (rozległa ropowica, zgorzel, oparzenia, odmrożenia, zespół przedłużonego ucisku);
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• nowotwory złośliwe z próchnicą.

Wzrost stężenia mocznika (mocznicy) z reguły jest przejawem powyższych chorób. W praktyce najczęściej jest to uszkodzenie nerek. Pacjenci skarżą się na ból w okolicy lędźwiowej, osłabienie, zawroty głowy, bóle głowy, nudności, wymioty, zmniejszenie ilości moczu (oliguria) aż do jego całkowitego braku (bezmocz).

Może wystąpić wielomocz (zwiększenie ilości wydalanego moczu), częste i bolesne oddawanie moczu. Badanie ujawnia obrzęk powiek, dłoni, lepką twarz, podwyższone ciśnienie krwi.

W przypadku niewydolności serca występuje duszność, sinica i obrzęk nóg, zaburzenia rytmu serca, ból w okolicy serca.

Wzrost mocznika jest oznaką nefropatii cukrzycowej. Pacjent powinien pilnie skonsultować się z endokrynologiem w celu skorygowania leczenia.

Jeśli mocznik wzrasta w wyniku niedokładności w diecie, konieczne jest zmniejszenie ilości produktów mięsnych w diecie, spożywanie większej ilości warzyw, owoców, zbóż, soków. Dobre wyniki uzyskuje się z wywarami z dzikiej róży, herbatami owocowymi.

Jeśli wzrost mocznika jest związany z chorobą, leczenie przepisuje wyłącznie lekarz. Samoleczenie jest w każdym przypadku niedopuszczalne. Terapia ma na celu wyleczenie choroby podstawowej, przywrócenie funkcji nerek, zmniejszenie zatrucia i usunięcie związków azotowych z organizmu.

Sorbenty (Polysorb, Atoxil, Enterosgel, Siliks) służą do wiązania i usuwania składników azotowych. W ciężkich przypadkach opcją z wyboru jest hemodializa (sztuczna nerka). W przypadku braku wykwalifikowanego leczenia możliwy jest rozwój śpiączki mocznicowej i śmierć.

Czynniki wpływające

• Gdy dieta zawiera dużą ilość białka (mięso, ryby i owoce morza, mleko i przetwory mleczne, rośliny strączkowe) poziom mocznika we krwi nieznacznie wzrasta. Z przewagą pokarmów roślinnych (warzywa, owoce, zboża) spada.
• Nadmiernemu przyjmowaniu płynów towarzyszy spadek stężenia substancji rozpuszczonych we krwi, w tym mocznika. Przy niewielkim spożyciu płynów w organizmie następuje pewne zagęszczenie krwi, a zatem niewielki wzrost mocznika.
• Otyłość nie wpływa na zawartość mocznika. Może to jednak być przejawem patologii metabolicznej (na przykład w cukrzycy, zespole metabolicznym) i towarzyszyć mu zaburzony metabolizm białek i czynność nerek.

Reakcje i metody oznaczania mocznika

Zaproponowano kilka metod oznaczania stężenia mocznika w płynach biologicznych:

• Metoda gazometryczna. W wyniku przemian chemicznych mocznik rozkłada się na kilka składników, z których jednym jest dwutlenek węgla. Jego objętość służy do oceny poziomu mocznika w próbce.
• Metoda kolorymetryczna z monooksymem diacetylu. W środowisku kwaśnym po dodaniu odczynników z mocznika powstaje barwna substancja. Intensywność jego barwy odpowiada zawartości mocznika. Gęstość optyczną mierzy się na fotometrze, a na jego podstawie określa się stężenie mocznika.
• Enzymatyczny (ureaza) metoda kolorymetrycznego punktu końcowego. Substancja wywołująca reakcję jest umieszczana w próbce. Po ściśle określonym czasie zostaje zatrzymana. Na podstawie zawartości utworzonego kolorowego produktu reakcji ocenia się stężenie mocznika w próbce. Im wyższy poziom mocznika, tym jaśniejszy kolor. Gęstość optyczną mierzy się fotometrem.
• Enzymatyczny (ureaza) metoda kinetyczna. Do próbki dodaje się enzym, który katalizuje reakcję konwersji mocznika. Określona fotometrycznie szybkość utleniania NADH służy do oceny zawartości mocznika w próbce.

Podczas wykonywania KLA określa się parametry hematologiczne i skład komórkowy krwi. Mocznik jest parametrem biochemicznym. Nie znajduje się na liście wskaźników analizy ogólnej.

Jak poprawnie przejść test

Aby wynik „biochemii” miał charakter informacyjny, należy przestrzegać pewnych zasad. Krew do badań oddawana jest rano na czczo, nie wcześniej niż 8 godzin po ostatnim posiłku w zwykłym reżimie wodnym.

Dzień przed analizą wykluczony jest alkohol, ciężka aktywność fizyczna, wizyty w saunie, łaźni parowej. Zaleca się wykluczenie palenia, stresu fizycznego i emocjonalnego na 2 godziny. Fizjoterapia, masaż, RTG i USG nie są dozwolone przed oddaniem krwi.

Mocznik w biochemicznym badaniu krwi określa się w połączeniu z innymi wskaźnikami podczas kompleksowego badania w celach diagnostycznych lub podczas badania profilaktycznego. Jest to najczęstsza metoda ankiety.

Pozwala ocenić główne procesy metaboliczne białek, węglowodanów, lipidów, mineralnych typów metabolizmu, a także ocenić funkcjonalność narządów.

W przypadku wykrycia odchyleń uzyskanych wyników badań od normalnych wartości konieczne jest ustalenie przyczyny.

W tym celu określa się kilka kolejnych parametrów biochemicznych:

• Azot resztkowy Czy azot zawarty jest w produktach rozpadu białek. 50% z nich to mocznik, 25% to pojedyncze aminokwasy, 5% to kreatyna i kreatynina, 4% to kwas moczowy, reszta to amoniak, indican, peptydy. Zwykle oznacza się resztkowy azot lub mocznik, ponieważ oba wskaźniki wskazują te same zmiany.
• Kreatyna - wchodzi do organizmu jako część pokarmu mięsnego lub powstaje endogennie w wątrobie i nerkach. Jego funkcja jest energetyczna. W połączeniu z pozostałą częścią kwasu fosforowego tworzy fosforan kreatyny, który jest źródłem energii dla skurczów mięśni. W praktyce laboratoryjnej rzadko jest określany.
• Kreatynina - pochodna kreatyny. Jest całkowicie filtrowany przez aparat kłębuszkowy nefronów i absolutnie nie jest wchłaniany w kanalikach nerkowych. Ułatwia to ocenę zdolności filtracyjnej nerek. Wraz z mocznikiem jest wskaźnikiem mocznicy.
• Totalna proteina To całkowita ilość białek surowicy (albumin i globulin). Ten wskaźnik służy do oceny stanu metabolizmu białek jako całości.
• Bilirubina - toksyczna substancja powstała z hemoglobiny. Wiążąc się z albuminą białka osocza, dostaje się do wątroby. Jeśli poziom albuminy we krwi jest niski, dostarczanie bilirubiny do hepatocytów jest upośledzone, gromadzi się we krwi i tkankach. Na przykład u noworodków z hipoalbuminemią obserwuje się żółtaczkę fizjologiczną, która znika wraz z normalizacją syntezy albumin. Komórki wątroby wchłaniają wolną (pośrednią) bilirubinę z krwi. Tutaj wiąże się z kwasem glukuronowym, przechodząc w stan rozpuszczalny. Jest związana (bezpośrednią) bilirubiną. Jako część żółci jest wydalana do jelit. Bilirubina, a zwłaszcza jej pośrednia frakcja, służy do oceny stanu czynnościowego wątroby.

W przypadku stwierdzenia odchyleń mocznika od normalnych wartości, przed przystąpieniem do leczenia środkami ludowymi należy skonsultować się z lekarzem. Dopiero po całkowitym zbadaniu będzie mógł wydać odpowiednie zalecenia. Środki ludowe nie zawsze są nieszkodliwe.

Tak więc, w przypadku niewydolności nerek, zioła moczopędne są przeciwwskazane. Samoleczenie wywarami i nalewkami z ziół leczniczych może być w najlepszym razie bezużyteczne, w najgorszym - zaszkodzić zdrowiu.

Badanie mocznika jest niezbędne w diagnostyce różnych chorób. Dlatego ten wskaźnik jest obowiązkowy podczas przeprowadzania biochemicznego badania krwi.

Filmy z badań krwi

Rozszyfrowanie biochemicznego badania krwi: