Gruźlica kości: objawy, sposób przenoszenia, identyfikacja

Obecnie zachorowalność na gruźlicę kości wynosi ponad 20% w stosunku do innych lokalizacji zakażenia gruźlicą. Trudności we wczesnej diagnostyce i wzrost liczby przypadków zakażenia opornymi szczepami patogenu zwiększają ryzyko niepełnosprawności pacjenta.

Ogólne informacje o chorobie

Gruźlica kostno-stawowa jest chorobą zakaźną wywoływaną przez prątki (MBT), należące do tzw. grupa kompleksu gruźlicy. Prątek gruźlicy ma wiele cech.

Należy do grupy patogenów kwasoodpornych i ma tendencję do mutacji, co warunkuje jej zdolność do tworzenia szczepów odpornych na antybiotykoterapię.

Kod choroby według ICD-10

Zgodnie z międzynarodową klasyfikacją chorób (ICD-10) gruźlica kości i stawów ma kod A 18.0+ „Gruźlica innych narządów”.

Szczegółowa patogeneza

Gruźlica kości jest spowodowana wtórną infekcją. W przypadku kropelek unoszących się w powietrzu czynnik zakaźny jest przenoszony z pacjenta na zdrową osobę i osadza się w dolnych płatach płuc i pęcherzykach płucnych. W obecności odpowiednich warunków endogennych tworzy się tam ognisko pierwotne. Jest mały, ograniczony i podatny na zwapnienie.

Z ogniska infekcji w płucach MBT z przepływem krwi lub limfy wchodzi:

• tkanka kostna gąbczasta;
• nasady kości udowej, kości ramiennej;
• głowa kości podudzia, przedramienia;
• kręgi, ponieważ są obficie penetrowane przez naczynia krwionośne.

W tkance kostnej pod wpływem rozmnażającego się MBT dochodzi do procesu zapalnego i tworzą się ziarniniaki - guzki. Rzadko są samotni. Wraz z postępem stanu zapalnego i aktywną reprodukcją patogenu łączą się, tworząc tzw. guzek konglomeratowy, który wygląda jak szarawe guzki zebrane w grona. Konglomeraty otoczone są granulkami. Naprzemienność tych ostatnich i guzków jest charakterystyczna dla normalnej reakcji tkanek w odpowiedzi na wprowadzenie patogenu.

Jednak często obserwuje się nietypową reakcję tkankową, w której odnotowuje się:

• proliferacja tkanki łącznej z niewielką ilością ziarniniaków (postać włóknista);
• przerost niestabilnych, krwawiących ziarniniaków z niewielką ilością (grzyb).

Forma grzybowa jest szczególnie charakterystyczna dla zmian gruźliczych błony maziowej stawów.

Tkanki serowatej (tandetnej) mogą rozpocząć się wewnątrz guzka i stopniowo rozprzestrzeniać się na sąsiednie tkanki. W sprzyjających warunkach ognisko martwicy zarasta silną tkanką łączną, a nawet bliznami. Procesowi temu może towarzyszyć utrata soli wapniowych – zwapnienie.

W niesprzyjających warunkach proces patologiczny nadal wychwytuje nowe obszary tkanek. Gdy z przetok wyizoluje się martwicze masy, gruźlica jest zaraźliwa. Zmiany wysiękowe zachodzą wokół ogniska martwicy serowatej: wysięk płynu do okolic, powstawanie obrzęku i rozwój nowego miejsca zapalenia.

W takich przypadkach w ognisku często dochodzi do dezintegracji zawartości i niszczenia tkanek z tworzeniem ubytków - kawern. Przyczepienie się bakterii ropotwórczych wzmaga ropienie i zniszczenie. Kiedy infekcja się rozprzestrzenia, wychwytywane są elementy okołostawowe i stawowe.

Drogi zakażenia gruźlicą kości

Drogi pierwotnej infekcji prątkami:

1. Aerogenny (powietrze, inhalacja) – dostanie się bakterii do dróg oddechowych osoby zdrowej następuje podczas bliskiego kontaktu z osobą zakażoną.
2. Pokarmowy (pokarmowy lub dojelitowy) – patogen przedostaje się do układu pokarmowego wraz ze skażoną żywnością: mlekiem, mięsem.
3. Gardło-ustna (mieszana) - MBT wchodzi natychmiast na błonę śluzową jamy ustnej i nosogardzieli. Ta droga infekcji prowadzi do infekcji szyjnych węzłów chłonnych.
4. Skórny (skórny) – przez uszkodzony naskórek gabinet natychmiast wchodzi do układu limfatycznego.

Infekcja wewnątrzmaciczna jest rzadka. Jest to możliwe tylko przy patologii budowy łożyska.

W gruźlicy kości szkieletu klatki piersiowej częściej występują drogi limfogenne i kontaktowe. Uszkodzone są żebra, kręgi, które mają bezpośredni kontakt z ogniskiem w płucach.

W tym przypadku obserwuje się rozprzestrzenianie się procesu z zewnątrz kości do środka, a z krwiotwórczym, wręcz przeciwnie, od wewnątrz na zewnątrz.

Klasyfikacja według zmian

W zależności od lokalizacji ogniska patologicznego wyróżnia się gruźlicę:

1. Kręgosłup (zapalenie stawów kręgosłupa) jest jedną z najcięższych postaci, dotyczy to głównie trzonów kręgów, a rzadziej łuków, wyrostków kolczystych.
2. Kolano (napędy) - objawia się częściej u nastolatków, ponieważ duże kości są najbardziej wrażliwe podczas wzrostu.
3. Staw biodrowy (coxitis) - często spotykany również u dzieci, prowadzi do deformacji i skrócenia kończyny dolnej.
4. Kostka i stopa - towarzyszy powstawanie przetok, zespolenie powierzchni stawowych (ankyloza).
5. Ramię.
6. Nadgarstki.
7. Łokieć - rzadki.
8. Kości rurkowe - uszkodzenie samej kości jest rzadkie, ponieważ w środku znajduje się żółty szpik kostny, którego odporność na czynniki zakaźne jest wyższa niż w przypadku czerwonego szpiku kostnego.

Inne czynniki prowokujące

Decydujący jest czynnik immunobiologiczny. Decyduje nie tylko o występowaniu wtórnego procesu w aparacie kostno-stawowym, ale także o charakterystyce przebiegu choroby. Dziedziczność odgrywa niewielką rolę. Nie ma dowodów na rodzinne predyspozycje do tej patologii.

Inne powody:

• nadmierna aktywność fizyczna;
• mikroklimat chłodzenia;
• stres i zaburzenia neuropsychiatryczne;
• urazy stawów i kości;
• niekorzystne warunki życia społeczno-gospodarczego;
• wyczerpanie, niezrównoważone odżywianie;
• uzależnienie (narkotyki, alkohol);
• przewlekłe patologie zakaźne;
• zwiększone uczulenie organizmu na patogen;
• patologiczna reakcja na szczepienie.

Pierwsze oznaki i objawy

Objawy zależą od stadium choroby. W początkowej fazie ognisko zapalne pojawia się w czerwonym szpiku kostnym w obszarze przylegającym do płytki nasadowej. Na tym etapie nie ma objawów klinicznych. Pierwsze oznaki choroby:

• łagodny ból;
• niewielka kulawizna;
• brak objawów radiologicznych.

Faza artretyczna charakteryzuje się wzrostem lokalnych objawów:

• ból stawów, który nasila się podczas ruchu;
• wzrost objętości stawu;
• wygładzenie konturów stawu;
• zanik mięśni kończyn dolnych lub obręczy barkowej;
• przerost tłuszczu podskórnego.

Na tym etapie objawy ogólne i radiologiczne ulegają wzmocnieniu.

W fazie po artretycznej stan zapalny ustępuje, a objawy towarzyszące patologii ustępują. Odnotowano komplikacje:

• zesztywnienie;
• wspólne przykurcze;
• niefizjologiczna pozycja kończyny;
• zaburzenia czynnościowe.

Według ogniska zmiany (tabela)

Poniższa tabela pokazuje oznaki patologii w różnych fazach i z różnymi lokalizacjami zmiany:

Lokalizacja ogniska	Fazy ​​procesu patologicznego i odpowiadające im znaki
Wstępny	Wysoka	Osłabienie
Kręgosłup	ból; niezręczność, sztywność ruchów; letarg; bladość; wyzysk; drażliwość; zmęczenie; temperatura podgorączkowa	ograniczenie mobilności; kiedy ciało się zgina, znak „kucania z podparciem na udzie”; napięcie mięśni pleców w postaci gęstych wiązek od kątów łopatek do wyrostków kolczystych kręgów; zanik mięśni pleców; „Gruby” występ wyrostka kolczystego dotkniętego odcinka kręgu; deformacja kręgosłupa, tworzenie garbu; ropnie kroplowe	efekty szczątkowe w postaci bólu korzeniowego, skrzywienia kręgosłupa; opóźnienie wzrostu dotkniętego ogniskiem (u dzieci); niedowład spastyczny; paraliż; sztywność; garb
Staw biodrowy	ból podczas ruchu; ograniczenie mobilności; ogólne objawy zatrucia	ból się pogarsza; Objaw Lanne-Longa - ruchy „szarpane”; odruchowy skurcz mięśni uda i podudzia; atropia miesni; stwardnienie podskórnej tkanki tłuszczowej; wylanie; przykurcz; zaburzenia postawy i chodzenia; wygładzenie fałdów pośladkowych i pachwinowych; ropnie kroplowe, przetoki	osłabienie procesu zapalnego; skrócenie kończyny; rachiokampsis; skręcanie miednicy; manifestacja miednicy "koksalgicznej"; inwalidztwo
Kolano	ból podczas ruchu; ograniczenie mobilności; zatrucie	zwiększony ból; naruszenie płynności ruchu; odruchowy skurcz mięśni uda i podudzia; atropia miesni; objaw Aleksandrowa; wysięk w stawie; przykurcz; zaburzenia postawy; ropnie kroplowe, przetoki w dole podkolanowym	osłabienie stanu zapalnego; skrócenie kończyny; skrzywienie kręgosłupa
Kostka i stopa	odczucia bólu, które nasilają się podczas chodzenia, biegania i skakania; ograniczenie mobilności; zatrucie	nasilają się miejscowe zmiany zapalne; obrzęk i deformacja stawu; ból podczas chodzenia; ograniczenie ruchu; ciężka hipotrofia mięśni łydek; ropnie okołostawowe, przetoki	łagodzenie stanu zapalnego; upośledzona mobilność; zesztywnienie; sytuacja wymuszona; zniszczenie kości stępu i śródstopia; zapalenie kości kości piętowej; reaktywna osteoporoza
Staw barkowy	ból stawów podczas ruchu; ograniczona mobilność; ogólne objawy zatrucia	ciągły ból promieniujący do łokcia; osłabienie kończyny górnej; zmniejszone napięcie i zanik mięśni; pogrubienie fałdu skórnego; przykurcze	osłabienie stanu zapalnego; upośledzona mobilność; zesztywnienie; sytuacja wymuszona; skrócenie kończyn (u dzieci)
Kości nadgarstka i dłoni	bolesne odczucia są słabe, pogarszane przez ruch; obrzęk, szczególnie na grzbiecie dłoni	ból staje się intensywny, stały; obrzęk wzrasta; mogą wystąpić ropnie, przetoki; upośledzona ruchomość stawowa	wygaśnięcie procesu zapalnego; zmiana mobilności; zesztywnienie; zniszczenie kości śródręcza i palców; reaktywna osteoporoza

Ogólny obraz kliniczny

Analizując przejawy patologii, można zauważyć ogólne objawy na odpowiednich etapach rozwoju. Podobne są nie tylko lokalne objawy wymienione w tabeli, ale także oznaki ogólnego uczulenia organizmu:

• zwiększona słabość;
• zawroty głowy;
• nudności wymioty;
• szybka męczliwość;
• zmniejszona wydajność;
• utrata apetytu;
• niespokojny sen (zwłaszcza u dzieci);
• temperatura podgorączkowa, która okresowo wzrasta do gorączki;
• nadmierne pocenie.

Jeśli na początkowym etapie oznaki zatrucia są minimalne lub nieobecne, u szczytu procesu patologicznego stają się wyraźne, aw końcowej fazie ponownie ustępują.

Czy są jakieś różnice między dziećmi i nastolatkami?

U dzieci choroba postępuje z cięższymi objawami i poważnymi konsekwencjami. Ta cecha wynika z niedojrzałości układu kostnego i nerwowego.

W strefach wzrostu kości znajdują się duże zmiany, tkanka chrzęstna stawów znacznie szybciej ulega degradacji, co prowadzi do zesztywnienia. Jeśli patologię u dorosłych można wyleczyć bez operacji, małe dziecko i młodzież wymagają operacji, aby uniknąć powikłań. Po szybkim usunięciu dotkniętej zmiany wszystkie powyższe naruszenia znikają:

• przywracane jest napięcie i objętość mięśni;
• obszary zdemineralizowane i niszczące są zagęszczane, przywracana jest architektura kości;
• zatrzymanie podłużnego wzrostu kości ustaje.

Zmiany martwicze i dystroficzne zaburzają wzrost kości i prowadzą do anomalii szkieletowych, postawy i kończyn. Duże kości rurkowe stają się krótsze i cieńsze. W przypadku popędu gruźliczego i zapalenia kości ogonowej opóźnienie wzrostu kończyny może wynosić 15-20 cm. Jest to typowe nie tylko dla dotkniętych kości, ale także dla innych, które są dalekie od ostrości.

Zakażenie gruźlicą hamuje funkcje wszystkich stref wzrostu kończyny. Dzieci mają większe ryzyko niepełnosprawności i nieodwracalnych zmian szkieletowych.

Więcej o gruźlicy kręgosłupa

Jest to jeden z najczęstszych i najczęstszych rodzajów patologii. Zjawisko to wynika z budowy kręgosłupa i jego roli w utrzymaniu wyprostowanej postawy, zapewniającej funkcje motoryczne.

Zapalenie (zapalenie stawów kręgosłupa) zaczyna się w gąbczastej substancji trzonu kręgu, a rzadko w wyrostkach kolczystych i łukach, ponieważ mają one podobną strukturę do płaskich kości. Proces może obejmować od 1 do 3 kręgów. W miarę postępu choroby może ulec zmianie do 10 segmentów kręgosłupa.

Choroba prowadzi do zmiękczenia i osłabienia kręgów. Pod naciskiem zachodzących na siebie odcinków dochodzi do klinowatej deformacji trzonu kręgu i ucisku jądra miażdżystego, krążków międzykręgowych i zakończeń nerwowych.

Wraz z postępem patologii stan zapalny przechodzi na sąsiednie sekcje i tkanki:

• rdzeń kręgowy, który powoduje zaburzenia neurologiczne (niedowład, paraliż, zaburzenia narządów miednicy);
• jądro miażdżyste i krążki międzykręgowe, ze zmniejszeniem wysokości kręgosłupa i jego krzywizny;
• sąsiadujących tkanek miękkich, w których często tworzą się ropnie kroplowe, może dojść do wtórnej infekcji i mogą pojawić się przetoki.

Małe stawy międzykręgowe rzadko biorą udział w procesie patologicznym. W nich najczęściej występują zmiany zwyrodnieniowe, które prowadzą do utraty ruchomości kręgosłupa - zesztywniającej spondyloartrozy.

Powikłania po wyeliminowaniu czynnego stanu zapalnego są ciężkie.

Może rozwinąć się paraliż, nieodwracalne skrzywienie odcinków kręgów, garb, deformacja klatki piersiowej, skręcenie i przekrzywienie miednicy.

O gruźliczym uszkodzeniu stawów

Najczęściej infekowane są duże kości rurkowe. W ich głowach okołostawowych znajduje się czerwona gąbczasta tkanka, do której krwioobieg wprowadza pałeczki Kocha. Zapaleniu towarzyszy powstawanie guzków, łączących się w konglomeraty. Wewnątrz formacji dochodzi do martwicy serowatej.

Stopniowo zapalenie rozprzestrzenia się na stawy. Patologia obejmuje błonę maziową. W wyniku zapalenia dochodzi do wysięku do jamy stawowej, deformacja stawu, zmniejszenie ruchomości i obrzęk tkanek miękkich.

Zapalenie, które trwa długo i powoli w kości w postaci utajonej, staje się bardziej agresywne podczas przejścia do błony maziowej. Wynika to ze struktury i trofizmu różnych tkanek. Błona stawowa gwałtownie reaguje na wpływ czynnika zakaźnego. Aktywnie przebiegają w nim procesy proliferacji i martwicy serowatej. Zapalenie błony prowadzi również do wczesnej osteoporozy, co zwiększa częstość złamań dotkniętych kości.

Jama stawowa wypełniona jest niewielką ilością elastycznego, gęstego płynu. Odżywia chrząstkę, w której nie ma naczyń krwionośnych. Dlatego płyn jest doskonałą pożywką do rozmnażania MBT. Występuje gruźlicze zapalenie stawów.

Ze względu na brak mikrokrążenia chrząstka powierzchni stawowych jest odporna na działanie patogen, ale przy przedłużonej obecności wysięku, w którym tworzą się substancje toksyczne, zaczyna się degradować. Występuje zmniejszenie przestrzeni stawowej, odsłonięta jest głowa kości. Najbardziej niebezpiecznym powikłaniem patologii jest połączenie powierzchni (ankyloza). Staw traci ruchomość, a kończyna przyjmuje niefizjologiczną pozycję.

Na przykład gruźlica stawu kolanowego (objawy opisane powyżej) prowadzi do niepełnosprawności, utraty ruchomości kończyn.

W dole podkolanowym często tworzą się przetoki. U dzieci występuje opóźnienie wzrostu kończyny, skrzywienie kręgosłupa, skręcenie miednicy.

Rzadkie formy choroby

Oprócz wymienionych postaci choroby procesy chorobotwórcze są również odnotowywane w innych częściach szkieletu. Rozwijają się znacznie rzadziej i stanowią około 3% wszystkich przypadków gruźlicy.

Spina ventosa tuberculosa

U dzieci rozpoznaje się gruźlicę trzonu kości. Niską częstość występowania patologii przy takiej lokalizacji tłumaczy się właściwościami tkanki wypełniającej kość rurkową. Żółta tkanka szpiku kostnego składa się z komórek tłuszczowych i ma słaby układ krążenia.

Najczęściej dotyczy to małych kości stopy i ręki. Rzadziej długie kończyny. Proces przebiega na tej samej zasadzie, co w innych częściach tkanki. Ale jeśli w szyszynce jest skierowany od wewnątrz na zewnątrz, z uszkodzeniem środkowej części kości, wpływa na okostną i skłania się do wewnątrz. Struktura wiązek tkanki ulega zniszczeniu i rozwija się wczesna osteoporoza. Wraz z rozprzestrzenianiem się stanu zapalnego na tkanki miękkie dochodzi do powstawania ropni kroplowych i przetok.

Jamiste gruźlicze zapalenie kości

Choroba najczęściej dotyka nastolatków w okresie dojrzewania. Proces patologiczny obejmuje drobne kości dłoni i stóp. Torbielowate zapalenie kości Junglinga przebiega łagodnie: nie ma martwicy serowatej, zachowana jest architektura kości, nie ma dużych ognisk martwej tkanki.

Patologia może być zlokalizowana w innych częściach szkieletu: kręgach, kościach czaszki lub miednicy. Ale taki układ ognisk nie jest typowy dla tej postaci choroby.

Gruźlicze zapalenie kości Junglinga ma 3 formy:

1. W tkance kostnej występują małe torbiele, funkcja kończyny jest zachowana.
2. Istnieją poważne zmiany w strukturze tkanki. Część komórkowa jest prawie całkowicie zastąpiona cystami.
3. Zniszczenie obejmuje wszystkie rodzaje tkanek, dochodzi do niszczenia kości (osteolizy). Obserwuje się częste złamania, poważne deformacje i dysfunkcje.

Wraz z porażką paliczków palców obserwuje się ich obrzęk, zaczerwienienie.

Pacjent wygląda i czuje się jak odmrożenie kończyny. Niektórzy uważają tę chorobę za kostną postać sarkoidozy.

Choroba Ponce

Choroba ma podobieństwa w objawach klinicznych, obrazach rentgenowskich i objawach morfologicznych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Patologia występuje z tą samą częstotliwością u mężczyzn i kobiet. Średni wiek pacjentów to 28-30 lat. Zaatakowane są duże stawy stawowe szkieletu. Liczba może wynosić od 2 do 4 stawów. Choroba jest trudna do zidentyfikowania i zróżnicowania. Dlatego często jest mylony z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Zakłada się, że przyczyną rozwoju patologii jest reakcja alergiczna na MBT. Ponadto ognisko infekcji może nie znajdować się w tkance kostnej i znajdować się w stanie utajonym. Terapia antyreumatoidalna jest nieskuteczna. Leczenie pacjentów lekami przeciwgruźliczymi prowadzi do szybkiego ustąpienia zapalenia stawów. Przy długotrwałym braku odpowiedniego leczenia może wystąpić zesztywnienie stawu.

Choroba Stilla-Shoffarda

Choroba jest rzadka. Częstotliwość występowania to 1 osoba na 100 tys. Równie często diagnozowana jest u kobiet i mężczyzn. Do niedawna uważano, że choroba dotyka tylko dzieci i młodzież poniżej 16 roku życia. Ale w latach 70-tych. XX wiek opisano liczne przypadki u dorosłych.

Patologia przebiega z następującymi objawami:

• ciężka gorączka;
• wysypki na skórze;
• zapalenie wielostawowe;
• zapalenie narządów wewnętrznych.

Objawy wskazują na zakaźny charakter patologii, ale nie zidentyfikowano jeszcze jednego patogenu.

Dlatego nadal trwają spory o przynależność tej choroby do form gruźlicy kości.

Cechy kursu u dzieci

Patologię rozpoznaje się u dzieci w ciągu pierwszych 5 lat życia. Następnie wskaźnik zapadalności spada i staje się minimum w wieku 20 lat. Wynika to z szybkiego wzrostu szkieletu, tworzenia tkanki kostnej i niedojrzałości układu odpornościowego.

U dzieci choroba jest ostrzejsza. Wyrażane są ogólne objawy patologii, co wskazuje na silne zatrucie całego organizmu. Wymawiane są również lokalne manifestacje. Patologii towarzyszy szybki wzrost zmian zwyrodnieniowych i dystroficznych. Nawet po ustąpieniu ostrego procesu pozostają nieodwracalne zaburzenia strukturalne i funkcjonalne.

Diagnoza gruźlicy kości

Gruźlica jest trudna do zdiagnozowania, zwłaszcza we wczesnych stadiach rozwoju. Wymagana jest kompleksowa diagnostyka obejmująca następujące metody badawcze:

• kliniczny;
• radiologiczny;
• laboratorium.

Aby określić niektóre formy patologii, wymagana jest diagnostyka różnicowa.

Badanie i zbieranie historii

Początkowym etapem diagnozy są badania wizualne, fizykalne i zebranie wywiadu. Lekarz:

• dowiaduje się o obecności kontaktów z pacjentem z gruźlicą;
• przeprowadza testy Mantoux;
• z postacią pozapłucną zaleca bardziej pouczające badanie - test Kocha;
• ustala historię chorób zakaźnych;
• bada środowisko epidemiologiczne;
• ocenia objawy ogólnego zatrucia;
• dowiaduje się, kiedy pojawiają się oznaki patologii.

Specjalista bada i mierzy kończyny, stwierdza skrócenie, zmniejszenie objętości, sztywność mięśni i sztywność stawów.

Działania kliniczne

Aby ustalić obraz kliniczny choroby, lekarz nie tylko prowadzi rozmowę z pacjentem, ale także przepisuje serię testów w celu zidentyfikowania upośledzonej funkcji motorycznej, stanu stawów i mięśni. Zaleca wykonanie pełnej morfologii krwi, która pomaga zidentyfikować obecność stanu zapalnego w organizmie. Do badań weź mocz i plwocinę.

Radiografia

Rentgenowskie i niektóre metody badań radiacyjnych są podstawowe w wykrywaniu gruźlicy kości. Metody te pozwalają zobaczyć nie tylko naruszenia struktury tkanki, ale także prześledzić dynamikę procesu.

Radiografia umożliwia identyfikację osteoporozy, deformacji kości, ognisk zniszczenia, sekwestracji, stanu elementów stawowych. Doświadczony specjalista może zauważyć obecność ropni kroplowych.

Pogłębione metody diagnostyki rentgenowskiej - CT, MRI, pozwalając na szybkie wykrycie destrukcyjnych zmian, które nie są wykrywane przez standardowe prześwietlenie badania.

Testy laboratoryjne

Badania laboratoryjne pomagają zidentyfikować patologię na początkowym etapie, gdy nadal nie ma zmian strukturalnych. Pozwalają śledzić skuteczność leczenia i w odpowiednim czasie ją korygować. Laboratoryjne metody badawcze stosowane do potwierdzenia diagnozy:

• biochemiczne - bada się surowicę krwi, płyn maziowy, zawartość stawów, ropień;
• analizy cytologiczne i histologiczne biopsji;
• PCR;
• ELISA.

Metody te pozwalają zidentyfikować nie tylko obecność MBT, ale także ich liczbę, fazę aktywności, zjadliwość.

Ponadto stosowane są dodatkowe metody ankietowe:

• artrografia;
• mielografia;
• spondylografia;
• ropnie.

Tylko przy użyciu kompleksu technik można postawić dokładną diagnozę na wczesnym etapie.

Zabiegi standardowe

Standardy leczenia obejmują zabiegi specyficzne i niespecyficzne. Pierwsze to:

• terapia objawowa;
• chemoterapia;
• interwencja chirurgiczna;
• korzystanie z pomocy ortopedycznych.

Niespecyficzne metody terapii obejmują:

• dobre zbilansowane odżywianie;
• terapia witaminowa;
• Terapia ruchowa;
• helioterapia;
• aeroterapia;
• Leczenie uzdrowiskowe.

Kompleksowe leczenie trwa długo - od 1,5 do 3 lat.

Chemoterapia

Podczas przeprowadzania leczenia chemioterapeutycznego stosuje się leki przeciwbakteryjne o szerokim spektrum działania i leki przeciwgruźlicze:

• Tubazyd;
• ortywazyd;
• Larusan;
• satozyd;
• kanamycyna;
• ryfampicyna;
• izoniazyd;
• Etambutol.

Schematy (kombinacja leków i czas trwania) chemioterapii są określane przez lekarza prowadzącego na podstawie wrażliwości / oporności prątków na lek i skuteczności leczenia.

Przy niskiej skuteczności leków z głównej grupy stosuje się środki drugiej:

• PASK;
• Etionamid;
• propionamid;
• Teryzydon;
• Pirazynamid.

Leczenie można uzupełnić środkami hormonalnymi. Przy ustalaniu czynnego gruźliczego zapalenia stawów lub zapalenia stawów kręgosłupa kombinacja 4-5 leki przeciwgruźlicze o łącznym czasie działania do 8-10 miesięcy, a następnie sezonowe kursy profilaktyczne.

Interwencja chirurgiczna

Wskazane jest leczenie patologii za pomocą metod chirurgicznych, jeśli chemioterapia nie daje wyraźnego efektu i występuje wzrost dużych zmian w kościach i stawach. Na różnych etapach stosuje się określone metody leczenia chirurgicznego:

1. Radykalny - w celu usunięcia ogniska martwiczego: nekrektomia, resekcja stawu, pozastawowa resekcja kości, artrodeza pozastawowa, synowektomia, ropniak, osteoplastia, amputacja kończyny.
2. Korekcyjne i rekonstrukcyjne: osteotomia, artroplastyka, alloplastyka, osteoplastyczne zespolenie kręgosłupa, protetyka.

Po zastosowaniu leczenia zachowawczego lub chirurgicznego przejdź do kolejnego etapu.

Pomoce ortopedyczne

Te zabiegi obejmują:

• unieruchomienie za pomocą odlewu gipsowego;
• odpoczynek w łóżku;
• pociąg kończyny lub kręgosłupa;
• noszenie plastra lub zdejmowanego gorsetu (po ustąpieniu fazy aktywnej);
• stosowanie ortez przy schorzeniach kończyn dolnych;
• zastosowanie pozaogniskowych aparatów uciskowo-dystrakcyjnych, szyn.

Do unieruchomienia małych dzieci stosuje się specjalne łóżka gipsowe, które zmieniane są co 3-4 miesiące. W okresie deformacji pokazano środki ortopedyczne, mające na celu utrzymanie statyki kończyny i kręgosłupa.

Procedura ropniaktomii

W celu usunięcia zawartości ropnia i dotkniętych tkanek wykonuje się operację - ropnie. Najpierw ropień opróżnia się przez igłę do nakłuwania, a następnie do jego jamy wstrzykuje się wodny barwnik - roztwór niebieskiej, jaskrawej zieleni. Radykalne usunięcie polega na wycięciu całej zabarwionej nią tkanki. Obszar usuniętego ropnia jest tamponowany lub drenowany rurkami.

Fizjoterapia

W okresie rekonwalescencji po operacji i terapii lekowej przepisywane są metody fizjoterapeutyczne:

• elektroforeza z lekami;
• fonoforeza;
• Terapia UHF;
• terapia amplipulsowa;
• światłolecznictwo;
• magnetoterapia.

Czas trwania zabiegów i liczbę sesji ustala lekarz prowadzący.

Kompleksowa terapia ruchowa

Fizjoterapia pomaga przywrócić funkcje dotkniętych kończyn i kręgosłupa, wzmocnić gorset mięśniowy, normalizują napięcie mięśniowe, aktywują mikrokrążenie w tkankach i przyspieszają procesy regeneracja. Zestaw ćwiczeń opracowuje lekarz rehabilitacji.

Leczenie sanatoryjne

Sanatoria przeciwgruźlicze znajdują się zarówno w miejscach zamieszkania pacjentów, jak i na terenach uzdrowiskowych. Ludzie mogą być kierowani do lokalnych sanatoriów po wyeliminowaniu objawów ostrego zatrucia i oznakach stabilizacji procesu.

Druga faza chemioterapii w lokalnych sanatoriach jest preferowana dla starszych grup wiekowych, małych dzieci i pacjentów po operacji gruźlicy. Osoby, u których w krótkim czasie można spodziewać się pełniejszej inwolucji zmian, kierowane są do sanatoriów uzdrowiskowych.

Tradycyjna medycyna na ulgę

Środki ludowe są stosowane w kompleksowym leczeniu choroby oraz w okresie rekonwalescencji. Stosowane są rośliny lecznicze:

• korzenie lilii wodnych żółtych - do przygotowania ciepłych kąpieli w celu złagodzenia bólu;
• mieszanka soku z aloesu ze smalcem, miodem i kakao - do użytku wewnętrznego;
• Kwas Bołotowa - w celu wyeliminowania odurzenia.

Aby zwiększyć odporność i aktywować procesy samoleczenia organizmu, stosuje się produkty pszczelarskie: nalewkę z ćmy woskowej lub wosku pszczelego, miód z mleczkiem pszczelim.

Możliwe komplikacje

Nawet gdy aktywny proces ustąpi, mogą wystąpić odwracalne i nieodwracalne powikłania:

• skolioza, garb;
• przetoki i ropnie;
• sztywność stawów;
• paraliż;
• przykurcze;
• zwężenie kręgosłupa;
• atonia mięśni;
• deformacja klatki piersiowej;
• przemieszczenie i dysfunkcja narządów wewnętrznych.

Niektóre powikłania można skorygować chirurgicznie. Niektóre rodzaje patologii są zdolne do autoregresji.

Rokowanie dla pacjenta

Przy wczesnym wykryciu i odpowiednim leczeniu pozytywny wynik terapii osiąga się w 99% przypadków. W 66% przy stosowaniu nieradykalnego leczenia dochodzi do przewlekłości procesu i nawrotów choroby.

Z częstotliwością 3-30% przypadków przy radykalnej terapii następuje skrócenie i deformacja kończyn przez okres 4-12 lat po operacji. W przypadku gruźliczego zapalenia stawów zaburzenia czynnościowe rozwijają się w prawie ½ przypadków.