Etapy rozwoju inteligencji według Piageta. Spis treści

Pojęcie rozwoju dziecka jest nierozerwalnie związane z nazwiskiem szwajcarskiego filozofa i psychologa Jeana Piageta. Badacz ocenił zmiany w logice dziecka za pomocą eksperymentów.W trakcie eksperymentów naukowiec ustalił mechanizmy rozwoju postrzegania świata przez dzieci, zbadał ogólną koncepcję procesów myślowych. Zaproponowano im główne etapy rozwoju inteligencji.

Istota metody

W młodym wieku Jean Piaget lubił biologię, stale obserwował zwierzęta. Przyszły naukowiec z dziedziny psychologii szczegółowo opisał uzyskane wnioski w artykułach. Podstawą jego życia naukowego była identyfikacja cech myślenia dzieci i młodzieży.

Młody odkrywca został nauczycielem w szkole dla chłopców w Paryżu. Dyrektorem szkoły był Binet, wynalazca testów IQ. Piaget współpracował z menedżerem, stale pomagając mu w przetwarzaniu wyników.

Według obserwacji psychoanalityka dzieci w tej samej grupie wiekowej popełniały w przybliżeniu te same błędy, których nigdy nie popełniali dorośli. Stało się to podstawą przyszłej teorii, zgodnie z którą myślenie człowieka ulega pewnej transformacji na każdym etapie wieku.

Piaget obserwował nie tylko dzieci w wieku szkolnym, ale także własne dzieci. Eksperymenty były podstawą pracy naukowej naukowca. Psycholog zastosował również metodę konwersacji, która dała mu szerokie zrozumienie logiki dziecięcej.

Zgodnie z teorią Piageta główną osią rozwoju sfery mentalnej jest inteligencja.

Stopniowo dziecko opracowuje bardziej adekwatny schemat rozumienia określonej sytuacji, śledzi adaptację, która pojawia się podczas interakcji z otoczeniem. Typowe błędy logiczne są nierozerwalnie związane z każdym etapem.

Koncepcja operacyjna

Etapy rozwoju inteligencji Piageta obejmują różne wskaźniki.

Tabela przedstawia cztery główne wskaźniki:

Indeks	Osobliwości
Homeostaza (równowaga z otoczeniem)	Życie jest przykładem ciągłego zakłócania procesów. Organizm jest aktywny w celu kompensacji. Głównym produktem działania jest dążenie do równowagi.
Dojrzewanie biologiczne	Stanowi podstawę rozwoju, ale nie działa jako podstawowy czynnik determinujący wzorce rozwoju myślenia.
Manifestacja osobistej aktywności	Źródłem zrozumienia otaczającego świata jest ciągła interakcja podmiotu z przedmiotem.
Doświadczenie społeczne	Dziecko opanowuje język, wartości o charakterze intelektualnym i społecznym. Jednak asymilacja doświadczeń następuje w zależności od rozwoju i zdolności umysłowych. Inteligencja jest główną dźwignią asymilacji doświadczeń społecznych. Pogląd ten zasadniczo różni się od prac naukowych psychologów sowieckich, według których socjalizacja jest wytworem umysłowym.

Etapy rozwoju inteligencji opierają się na głównym mechanizmie. Według Piageta swoją rolę odgrywa równowaga. Im wyższy etap ewolucyjny zajmuje dana osoba, tym częściej ucieka się do antycypacji, co pomaga znaleźć utraconą równowagę.

Inteligencja służy jako główny środek adaptacji, stanowi podstawę konstruowania relacji między jednostką a światem.

We wczesnych pracach psycholog przywiązywał dużą wagę do dziedziczności i środowiska, ale w późniejszych badaniach naukowych coraz częściej zwracał się ku takiemu wyznacznikowi, jak aktywność podmiotu. Struktura jest owocem działania, a popęd do tego procesu jest zdeterminowany uwarunkowaniami genetycznymi.

Rozwój intelektualny zakłada sekwencyjną zmianę mechanizmów logicznych, której ostatecznym celem jest utworzenie formalnych operacji logicznych. Wszystkie badania naukowca opierały się na wyjaśnieniu powstawania pewnych stereotypów myślenia w określonej grupie wiekowej.

Najważniejszą jednostką w naukach Piageta jest adaptacja. Pełną równowagę zapewniają zdolności intelektualne. Proces reprezentuje równowagę i dalszą asymilację i akomodację. Pierwsza koncepcja zakłada włączenie przedmiotu do schematów działania.

Na przykład taki odruch bezwarunkowy, jak ssanie, pociąga za sobą wzrost liczby obiektów. Dostosowanie to zmiana zasady działania zgodnie z cechami intelektualnymi jednostki.

Kiedy dziecko ssie smoczek i próbuje zrobić to samo kocem lub palcem, przekształca swój osobisty schemat działania, uwzględniając pojawianie się nowych przedmiotów. Akomodacja zakłada poszerzenie nabytych umiejętności, a asymilacja odpowiada za ich zachowanie.

Etapy rozwoju inteligencji dzieci

Etapy rozwoju inteligencji (według Piageta zakłada się 4 poziomy) opisuje kognitywna teoria naukowca. Początkowo dochodzi do powstawania struktur sensomotorycznych, co sugeruje odwracalność działania.

Powstają wówczas reprezentacje przedoperacyjne, które są podstawą do opracowania określonych operacji umysłowych, sugerując systematyczność działań. Często są przeprowadzane na podstawie danych wizualnych. Ostatnim etapem jest formalna warstwa inteligencji.

Okres ten opiera się na rozumowaniu hipotetyczno-dedukcyjnym. Według nauk Piageta rozwój to przejście z poziomu niższego na wyższy. Poprzedni etap jest podstawą do następnego poziomu. W rozwoju nie następuje zamiana jednej warstwy na drugą, ale ich integracja.

Każdy etap przekształca się w doskonalszy poziom, który charakteryzuje się unikalną strukturą. Ale wszystkie etapy mają wspólne wskaźniki funkcjonalne. Aby scharakteryzować poziomy, naukowcy wykorzystali model logiczny.

Piaget zauważył, że w analizie struktur nie stosuje się pomiarów ilościowych. Podstawą jest jakościowa charakterystyka zdolności umysłowych. Model logiczny był narzędziem do analizy rzeczywistości psychologicznej.

Okres sensomotoryczny (0-2 lata)

Poprzez zmysły i zdolności motoryczne dziecko poznaje otaczający go świat, zaczyna ustalać najprostsze powiązania między swoimi działaniami a konsekwencjami.

Zdaje sobie sprawę, że jest osobnym podmiotem. Ale wewnętrzny plan myślenia dziecka nie jest dostępny. Może manipulować tylko określonymi przedmiotami.

Test definicji

Przede wszystkim dziecko rozumie, że przedmioty pozostają nienaruszone i zmieniają się w czasie i przestrzeni. Jeśli schowasz zabawkę pod kocykiem, do którego sięga 6-miesięczne dziecko, to zatrzyma się i straci zainteresowanie tematem, tak jakby zabawka przestała istnieć.

Na podstawie doświadczenia Piaget doszedł do wniosku, że dziecko nie ma wrodzonego zrozumienia stałości przedmiotu i nabywa go w pierwszym roku życia. Świadomość stałości, zdaniem naukowca, jest procesem powolnym.

A działanie dziecka jest dużym osiągnięciem inteligencji na poziomie sensomotorycznej percepcji świata.

Okres reprezentacji przedoperacyjnych (2-7 lat)

Według Piageta etapy rozwoju inteligencji obejmują poziom przedoperacyjny. Od niego zaczyna się kształtowanie wewnętrznego planu dzieci. Dziecko uczy się symbolizować przedmioty. Na przykład ołówek jest przedstawiany jako termometr, a wieczko pudełka jest przedstawiane jako łódź.

Ale niektóre zjawiska nie są pojmowane przez świadomość dziecka. Na przykład, według dziecka, w tym samym rzędzie jest więcej przedmiotów, jeśli są rozmieszczone w dużych odstępach, a lina staje się krótsza, gdy się zgina.

Test definicji

Piaget pokazał dziecku model trzech gór. Na każdym podwyższeniu był charakterystyczny znak: dom, rzeka i pokryty śniegiem szczyt. Dzieciom wręczono zdjęcia, na których wzgórza zostały sfotografowane pod różnymi kątami. Uczestnik eksperymentu musiał wybrać zdjęcie, na którym są przedstawione tak, jak je widzi.

Wybór był niewątpliwy. Następnie lalka została usadowiona po przeciwnej stronie, a Piaget poprosił o wybranie obrazu na podstawie tego, jak widzi go zabawka. A dzieci ponownie wybrały stare zdjęcie. Nie mogli sobie wyobrazić obrazu od strony innego obiektu.

Drugi eksperyment polegał na tym, że dziecku pokazano dwie szklanki, które zostały napełnione wodą do tego samego znaku. Następnie podmiot został zapytany, czy uważa, że ​​objętość płynu w dwóch pojemnikach jest taka sama, ponieważ ważne było, aby być świadomym tego faktu. Następnie woda przelewała się z wąskiej wysokiej szklanki do szerokiej i niskiej.

Zazwyczaj eksperymentator skupiał się na swoim działaniu. Uczestnika zapytano następnie, czy ilość płynu w obu szklankach była taka sama. Zwykle dziecko poniżej 7 roku życia nie podołało podobnemu zadaniu konserwatorskiemu.

Dziecko było pewne, że w jednym z naczyń jest więcej płynu, ponieważ nie ma świadomości bezpieczeństwa przedmiotów, gdy zmienia się on na poziomie percepcyjnym.

Przedszkolak myśli egocentrycznie, opierając się wyłącznie na osobistej percepcji. Skupia się na chwili obecnej, skupiając się tylko na wysokości cieczy, nie biorąc pod uwagę kształtu szklanki. Piaget uważa brak zachowania za wskaźnik niezdolności myślenia dzieci do decentracji i budowania logicznego łańcucha.

Naukowiec podkreślił, że dziecko zaczyna pozbywać się egocentryzmu wraz z ekspansją doświadczenia i uświadomieniem sobie, że jego punkt widzenia jest możliwy, ale nie jedyny. Psycholog uznał to przejście do decentracji za mechanizm rozwoju.

Okres poszczególnych operacji (7-11 lat)

Na tym etapie dziecko nie tylko posługuje się symbolami, ale także stosuje je w rozwiązywaniu problemów logicznych. Na przykład pokazuje zdolność do klasyfikowania obiektów. Zaczyna zdawać sobie sprawę z zachowania materii i odwracalności operacji.

Operacje logiczne to działanie umysłowe, które charakteryzuje się odwracalnością. Na przykład ta koncepcja dotyczy odejmowania i dodawania w matematyce. Myślenie dzieci nie jest jeszcze gotowe do uogólniania.

Po rozwiązaniu problemu dotyczącego chłopca i jabłek dziecko popełnia błąd przy obliczaniu podobnego problemu dotyczącego dziewczynki i gruszek, ponieważ postrzega warunki jako inne. Uczeń drugiej klasy już rozumie, dlaczego kwadrat jest rodzajem czworokąta, a kurczak to ptak.

Ale do związku relacji między częścią a całością wymagana jest rozwinięta logika, która powstaje później.

Dzieci, które osiągnęły konkretne myślenie, są w stanie rozumować o świecie, w którym żyją. Potrafią wnioskować o przyszłych wydarzeniach, zgadywać i testować swoje argumenty.

Mogą jednak oceniać tylko te obiekty i zjawiska społeczne, które obserwują i sprawdzają. Nie ma abstrakcyjnego myślenia. Rozwija się na etapie formalnych operacji w wieku 11-12 lat.

Test definicji

Dzieci, które osiągnęły poziom określonych operacji, uświadamiają sobie, że można zmierzyć różnice między podobnymi obiektami. W słynnym eksperymencie Piaget pokazał dwie zakrzywione linie: jedna z nich składała się z 6 zapałek, a druga z 5. Dziecko mogło zrozumieć, że pierwsza cyfra jest dłuższa od drugiej.

Przejście od etapu przedoperacyjnego do myślenia konkretno-operacyjnego nie następuje natychmiast. Ten cel rozwojowy osiąga się dzięki nagromadzonemu przez lata doświadczeniu, manipulowaniu różnymi przedmiotami i materiałami w otoczeniu dziecka, a także znajomości ich właściwości.

Według Piageta dzieci nabywają bardziej złożonej i subtelnej formy myślenia w procesie aktywnego poznawania środowiska fizycznego, zadawania sobie pytań i przede wszystkim znajdowania na nie odpowiedzi.

Okres działalności formalnej (po 12 latach)

Na tym etapie nastolatek potrafi myśleć konkretnie i abstrakcyjnie.

Potrafi rysować w wyobraźni nieistniejące przedmioty lub myśleć przez analogię, uświadamiać sobie istotę znaczeń metaforycznych, akceptować punkt widzenia innej osoby. Operacje są przenoszone do planu wewnętrznego.

Test definicji

Piaget wykonał słynny eksperyment z wahadłem. Grupie nastolatków pokazano przedmiot wiszący na nitce. Trzeba było zdecydować, co wpływa na prędkość wahania wahadła.

Badanie uległo zmianie:

• poziom zawieszenia;
• masy mięty;
• wysokości;
• siła przyłożona do wahadła.

Problem można było rozwiązać w dowolny sposób. Jest to hipotetyczno-dedukcyjna warstwa myślenia, w której stosowana jest metoda naukowa. Jednocześnie jeden wskaźnik się zmienia, reszta pozostaje bez zmian.

Etap formalny jest ostateczny. Zakłada rozwój abstrakcji, która nie zależy od konkretów.

W zachowaniu badanych naukowcy zauważyli następujące cechy:

• opracowano systematyczny plan (rozwiązano pytanie, jaka jest długość nici i waga ładunku);
• prowadzone były dokładne i obiektywne zapisy uzyskanych wyników;
• podano logiczne argumenty.

Młodzież intuicyjnie rozumiała, że ​​jeden wskaźnik wahadła powinien zostać w pewnym momencie zmieniony, więc tak jak przy zmianie kilku cech jednocześnie, nie będą mogli zdecydować, która z nich spowodowała zmiany w prędkość.

Jak inteligencja jest związana z mową

Piaget jako pierwszy zasugerował, że proces myślowy nie jest związany z aktywnością mowy. Niezdolność do mówienia, zdaniem naukowca, nie jest przeszkodą w rozwoju dziecka. Podstawą inteligencji nie są słowa, ale umiejętność łączenia przedmiotów i pojęć w logiczny łańcuch.

Rozwój jest zawsze skierowany od zewnątrz do wewnątrz i od konkretu do abstrakcji. Wiele poglądów psychologa zostało poprawionych, a wnioski wielokrotnie testowane i korygowane. Obecnie analogi przeprowadzonych eksperymentów są wykorzystywane w diagnostyce rozwoju dzieci.

Należy zauważyć, że żadnego z powyższych etapów nie można przewidzieć ani przyspieszyć. Chociaż pod koniec poprzedniego etapu dziecku można przydzielić zadania następnego poziomu. Na przykład bawiąc się w „telefon” z dwuletnim maluchem, przykładając mu do ucha fałszywy telefon komórkowy.

Możesz pokazać dzieciom w wieku 5 lat, że duży przedmiot może być lekki i odwrotnie, napisz esej z dzieckiem w wieku 10 lat z punktu widzenia jego przyjaciela.

Krytyka głównych postanowień teorii

Wielu naukowców zareagowało krytycznie na ideę Piageta o naturze zdolności intelektualnych i czynnikach ich rozwoju. W swojej pracy naukowej badacz nie negował roli społecznej, ale za decydujący uważał czynnik biologiczny.

Według psychologa sprzyjające warunki mogą tylko przyspieszyć zmianę etapów, ale nie więcej. W tej kwestii L. Wygotski, M. Cole, Aleksiej Leontiew i wielu innych. Często nieporozumienia w kręgach naukowych powodowane były zróżnicowaniem wieków i etapów myślenia.

Psycholog uważał, że przedział wiekowy został określony precyzyjnie, ale ich zmienność zależy od konkretnej próby dziecka. Według Piageta formalna warstwa logiki staje się już dostępna dla nastolatków.

Jednak wiele eksperymentów innych badaczy wykazało, że młodzi mężczyźni i kobiety często nie radzą sobie z powierzonymi im zadaniami.

Badania L.S. Wygotski, A.N. Leontiew, M. Cole, J. Vercia nie zaprzecza naukowym poglądom Piageta, że ​​formalny logiczny etap rozwoju jest uważany za najwyższe ogniwo, jednak psychologowie, w szczególności Daniil Elkonin, wątpili, czy po 15 latach intelekt przestaje podlegać zmiany.

W końcu złożona umiejętność lub działanie wymaga ciągłego doskonalenia, a myślenie młodego człowieka zasadniczo różni się od logiki doświadczonego lidera.

Film o etapach rozwoju inteligencji według Piageta

Teoria rozwoju poznawczego Jeana Piageta: